Ermeni Lobisi Biden’a Türkiye’yi Şikayet Etti

ABD siyasetinde çok etkin olan Ermeni lobisi  Ulusal Ermeni Komitesi (ANCA) Türkiye’nin Ermenistan girişimlerinden rahatsız olarak  ABD Başkanı  Biden ile  Kongre’ye baskı yapmaya başlamıştır. Dağlık Karabağ’da (Artsakh)  Bakü ve Ankara’nın hamlelerinin savaş suçu olduğunu iddia eden ANCA, Biden’dan ve ABD Kongresi’nden  taleplerde bulunarak Türkiye ve Azerbaycan’a karşı harekete geçmesini istemiştir.

Azerbaycan’ın Ermenistan ve Dağlık Karabağ’a yönelik  girişimlerini  sonlandırmak için  talepte bulunan   Ulusal Ermeni Komitesi, ABD’nin Bakü yönetimine verdiği askeri ve güvenlik desteğinin sonlandırılmasını, bölgedeki Ermenilere en az 100 milyon dolarlık yardımın  yapılmasını ve  İlham Aliyev’in de  dahil olduğu birçok üst düzey isme yaptırım uygulanması gerektiğini açıklamıştır.

Türkiye’nin Azerbaycan’a verdiği desteğin sonlandırılması ve Türkiye’nin yaptırımı deldiği iddiasının da  kayıtlara geçmesini isteyen ANCA, son dönemde ilişkilerin normalleşme sürecine girmeye başladığı Türkiye-Ermenistan hattında yaşanan yakınlaşmadan da rahatsız olduğunu  açıklamıştır.  

Başkan Biden ile birlikte ABD’li siyasetçilere gönderilen metinde, “Azerbaycan ve destekçisi Türkiye’nin amacı belli: Ermenistan ve Dağlık Karabağ üzerinde saldırıları artırarak ilk Hıristiyan ülkesinde soykırım yaratmak” denilmiştir.

ABD’nin yeni Ankara Büyükelçisi Jeff Flake, “Burada olmaktan mutluyum, bu hoş karşılama için de teşekkür ederim” demiştir ama   Türkiye’ye karşı iyi niyet taşımadığı  bellidir. Sayın Pınar Enis “Ermenistan’la normalleşme adımları atılması ise ayrı bir konu. Azerbaycan ile birlikte hareket ederek bu adımların atılması kendi ülkemizin güvenliği ve çıkarları bakımından önem taşımaktadır” derken haklıdır.  

ANCA son gelişmelerden  memnun olmuşa benzememektedir. Bu şuna benzer. Nasretin Hoca evlendiği ilk gece  yüzünü ilk defa  gördüğü karısının  çok çirkin olduğunu görmüş. Sabah uyanınca  karısı nazlanarak “Kime görüneyim, kime görünmeyeyim?” diye Hoca’ya sorunca “Bana görünme de kime görünürsen görün” demiş. Bakalım Flake’e Cumhurbaşkanı Erdoğan  “Bana görünme de, kime görünürsen görün!” diyecek mi? Bekleyip göreceğiz.

Dışişleri Bakanı  Mevlut Çavuşoğlu  ABD Dışişleri Bakanı Blinken’e, eğer Büyükelçi Flake 24 Nisan’da sözde Ermeni soykırımı derse  Flake “İstenmeyen Kişi” (persona non grata) ilan  edeceğini şimdiden açıklamalıdır. Eğer Flake   soykırım (genocide)  derse  48 saat içerisinde ülkeyi terk etmesi istenmelidir.

Türkiye ve Ermenistan’ın atadıkları özel temsilciler, Serdar Kılıç ve Ruben Rubenyan, iki ülke ilişkilerin normalleşmesi için ilk görüşmeyi bugün Moskova’da yapacak olması önemli bir gelişmedir.

Ermenistan ile  normalleşme adımları atılması  şarta bağlanmalıdır. Ermenistan mevcut sınırı resmen tanınmalıdır. Ermenistan ile Azerbaycan arasında imzalanmış olan 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Anlaşması’nın 9’ncu  maddesinde öngörülen “Tarafların mutabakatı ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’ni Azerbaycan’ın bölgelerine bağlayan yeni ulaşım bağlantılarının inşası”  kağıt üzerinde kalmamalıdır. Azerbaycan ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti arasında Ermenistan üzerinden “Zangezur koridoru” karayolu bağlantısı unutulmamalı, kısa dönem siyasi hesaplar  yapılmamalıdır.

Ermeni kökenli Amerikalılar  11 Ocak’ta,  Biden ve Kongre liderlerine ABD’nin Güney Kafkasya politikasını  sıfırlama çağrısına  bulunmuştur.  Bunlar; Ermenistan’ın egemenliğini savunmak, savaş suçlarından ve süregelen düşmanlıklarından Bakü ve Ankara’yı sorumlu tutmak, ABD-Ermenistan stratejik ortaklığını güçlendirmek ve sözde  Ermeni soykırımının ABD hükümeti çapında kalıcı olarak hatırlanmasını istemektedir. ANCA, Başkan Biden ve Kongre liderlerinin Azerbaycan’ın Ermenistan ve Artsakh’a karşı devam eden saldırganlığında ABD’ye düşen   sorumlukları belirlemiş ve bunları açıklamıştır:

• Dış Askeri Finansman ve Uluslararası Askeri Eğitim ve Öğretim dahil olmak üzere Azerbaycan’a her türlü ABD askeri veya güvenlik yardımını durdurmak,
• Azerbaycan tarafından Artsakh anavatanlarından etnik olarak temizlenen 100 binden fazla Ermeni’ye acilen  ABD insani yardımından en az 100 milyon dolar sağlamak,
• Bu ailelerin hayatlarını yeniden inşa etmelerine ve  Ermenilerin anavatanlarına güvenli bir şekilde yeniden yerleşmelerine yardımcı olmak,
• Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Savunma Bakanı Zakir Hasanov ve eski Genelkurmay Başkanı Sadikov Najmeddin‘in de bulunduğu Ermenistan’a karşı savaş suçları işlemekten suçlu bulunan üst düzey Azerbaycanlı yetkililere karşı  Magnitsky yaptırımlarını uygulama talimatı vermek.

• Azerbaycan’ın Ermeni savaş esirlerini yasadışı olarak alıkoymasını  kınayarak, Üçüncü Cenevre Sözleşmesi ve diğer uluslararası hukuk belgeleri uyarınca derhal ve koşulsuz salıverilmelerini talep etmek,  
• Azerbaycan’ın savaş esirlerini tutmasının tek tarafı olduğunu vurgulamak,
• Kapsamlı bir soruşturma yürütmek: 2022 Mali Yılı Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası ile uyumlu olarak  Türkiye’nin Suriyeli terörist paralı askerleri işe alması, Azerbaycan’ın yasadışı misket bombası ve beyaz fosfor kullanması,  ABD silah ihracatı ile ilgili diğer yasaların olası ihlalleri hakkında Azerbaycan’ın Artsakh’a karşı konuşlandırdığı Türk İHA’larında bulunan ABD parçalarına kısıtlama getirmek,
• Sözde Ermeni soykırımı tanınmadan Ermenistan’ın ikili ilişkileri normalleştirme yönündeki girişimlerine  karşı çıkmak,
• Azerbaycan’ın Hıristiyan Ermeni kiliselerini, manastırlarını, mezarlıklarını ve diğer kutsal mekanları yok etmesini  eleştirmek,
• Kültürel ve dini saygısızlığı izleyen akademik ve sivil toplum kuruluşlarına  uydu ve diğer izleme  imkanları sağlamak.

Biden’a yönelik çağrıda, Azerbaycan’ın ve onu  destekleyen Türkiye’nin niyetlerinin  ortada olduğu şöyle  vurgulanmıştır: “Nihai hedef olarak ilk Hıristiyan ulusun soykırıma uğratılarak yok edilmesi hedefiyle Ermenistan ve Artsakh’a yönelik saldırıları arttırmak.”

Ermenistan’ın son iddiaları şöyledir: Azerbaycan, 10 Ocak’ta Martuni, Askeran ve Goris-Stepanakert Otoyolu’nda üç ayrı olayda Artsakh sivillerine yönelik saldırılarını  artırmıştır. Martuni’nin Karmir Shuka köyünde, yerel anaokulunun yakınında park halindeki bir arabanın patlamasıyla sonuçlanan bir eylem yapılmıştır. Askeran’da Rus güvenlik güçleri,  Ermeni  çiftçilerine yönelik Azerbaycan saldırılarını durdurmak için müdahale etmiş ve arkalarında olayda hasar gören tarım aletlerini bırakmıştır.  Ermeni sürücüler, Şuşi çıkışının yakınında Goris-Stepanakert Otoyolu’na Azerbaycan kuvvetleri tarafından atılan taşların çarptığını  açıklamıştır.

ANCA’nın son girişimi gündemde iken ABD Büyükelçisi Flake’in Türk makamları nezdinde görevine  başlayabilmesi için  “Cumhurbaşkanı Erdoğan’a değil,  tıpkı ABD olduğu gibi güven mektubunu bir bürokrata sunması gerekir. Bu konuda  Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tutumu ne olacaktır? Bekleyip göreceğiz.

Mütekabiliyet ilkesi, devletlerin birbirleriyle eşit egemenlik haklarına sahip olduğunun bir göstergesidir. (Bruno Sımma,  “Reciprocity”, Max Plunck Encyclopedia of Public International Law, Oxford Public International Law Oxford University Press, 2008, par.3.  ()

Devletler özel hukuku alanında geniş uygulama alanı bulan mütekabiliyet, “En az iki devlet arasında uygulanan ve bir ülkede diğerinin vatandaşlarına aynı mahiyette hakların tanınması”nı ifade eder. Mütekabiliyet, devletler arasındaki eşitlik esasına dayanır. (Alper Yılmaz,  “6302 Sayılı Kanun Hükümleri Uyarınca Yabancı Gerçek Kişilerin Türkiye‟de Taşınmaz Edinimi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:XVII, s.1-2, 2013, s.1112)

Flake, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermenilere karşı gerçekleştirdiği toplu mezalimleri  “soykırım” olarak tanımaktadır.  24 Nisan 2022’de de ABD Başkanı geçen yıl yaptığı gibi yine Türkiye’yi olmayan bir soykırım yapmakla suçlayacak.  Bu süreçte Türkiye   “Ermenistan’la normalleşme adımları için karşılıklı özel temsilciler atayacak.” Bu temsilciler de bugün Moskova’da görüşmelere başlayacak.  Haydi hayırlısı.

Halk dilinde buna “Bu ne perhiz bu ne lahana turşusu” dendiğini  hatırlatmakta yarar  var. Ermeni tehciri, (Ermenistan’a göre soykırım)  BM’in kabul ettiği uluslararası soykırım tanımına uymamaktadır.  Aşağıdaki yorum,  Washington Post, The New York Times, The Wall Street Journal, The New Republic, National Review, ve The Weekly Standard adlı gazete ve dergilerde Türkiye, Irak, İran’la ilgili yazıları yayınlanan Michael Rubin’e aittir.

Uluslararası  ilişkilerde temel ve vazgeçilmez bir hak olan mütekabiliyet ilkesine bakalım Türkiye uyacak mı?   Eğer karşılıklılık ilkesi uygulanmaz ise, bunun önemli bir sebebi olmalı. O sebebin de kamuoyuna   açıklanması uygun olur düşüncesindeyim. Bu konuda son sözü sayın Cumhurbaşkanı söyleyecektir. Eğer Flake sayın Cumhurbaşkanı tarafından kabul edilirse, ABD’ye  verilecek  “misilleme” imkanı ortadan kalkacaktır. Ayrıca, savaş uçağı krizi  ve  Pakistan’a savaş helikopteri satışının engellenmesine karşı  haklı bir tepki   verilmemiş olacak, uluslararası  ilişkilerdeki  “mütekabiliyet”  ilkesi de suya yazılan yazı olacaktır.

Ben, Hambersom Aghbashian’ın “Ermeni Soykırımı Gerçeğini Tanıyan Türk Aydınları”  kitabında yer alan  aşağıdaki paragrafın ışığında   bir değerlendirme yapılması gerektiği kanısındayım:

“Ermeni Soykırımı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ermeni tebaasını tarihsel anavatanından sistematik olarak yok etmesidir. 1915 yılında başlamış ve uzun yıllar devam etmiştir. 1915’ten önce Osmanlı İmparatorluğu’nda yaklaşık iki milyon Ermeni vardı. Bir buçuk milyonu yok edildi, yüzbinlercesi Müslüman olmaya zorlandı ve geri kalanı tüm dünyaya dağıldı. Ermeni Soykırımı’nın ilk modern soykırım olduğu kabul edilmektedir ve Avrupa Yahudilerinin Holokost’undan sonra en çok çalışılan ikinci soykırım vakasıdır. Bugüne kadar 30’dan fazla ülke Ermeni Soykırımı’nı resmen tanıdı, ancak Türkiye bunu reddediyor.”

Acaba 24 Nisan 2022’de ne olacaktır? “24 Nisan açıklaması: Biden 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak tanımladı, Türkiye sert tepki gösterdi” mi olacaktır?