Disislerimizin yabanci dil durumu ve akla gelen bazi dusunceler

Ilginc bir bakis acisi…

Umarim Muhammed Bey, bu satirlari ile aktarmakta oldugu dusuncelerini biraz daha aciklar grubumuza yonelik. Sahsen ben tam olarak anlayamadim. Bilmemek degil, sorup ogrenmemek ayip derler malum. Sorayim dedim… .

 

———CEVAP —

Muhammet Safi

 

Sayın Yedic’in istediği izah evet hayır şeklinde olamayacağı için biraz açmak ve ondan sonra cevaplamak istedim.
Bir önceki yazımda bu soyadı kanununun Cumhuriyetimize katkılarından sadece birisini örnek olarak vermiştim. Yazıma örnek olsun diye bir ayrıntıydı…
Gayrimüslim kelimesini açmamız gerekiyor. Azınlık kelimesinin karşıtı olarak algılanmasın. Azınlıklar meselesi bence Lozan’ın Türk mlleti bünyesine yerleştirdiği çiplerdir. Ayrı ve uzun bir sorun bu. Fakat bahsettiğimiz gayrimüslim kelimesinin azınlık kelimesiyle ilgisi yoktur. Müslüman olmayan Osmanlı ve daha sonra Türk vatandaşlarıdırlar. Bunlar menşe itibariyle ecnebi yani başka devlet vatandaşları olabildikleri gibi Latin milletinden gibi, dinsel tercihlerine göre Millet-i Rumiyan, Millet-i Ermeniyan, Millet-i Katolikyan, Millet-i Yahudiyan veya Millet-i Museviyan şeklinde isim alabiliyorlardı. Ortodokslara Rum deniyordu. Gregoryanlara Ermeni, Musevilere de Yahudi veya Musevi deniyordu. Rum kelimesi Yunan karşılığı değildir. Ermeni kelimesi de etnik olarak değildir. Buradaki adlandırma tamamen dinseldir. Zaten millet kelimesi aynı dile inanan demektir. Kim etnik anlam yüklediyse o gün bugün köken olarak yanlış bir şekilde sürüp gidiyor. Dinsel farklılıktan ötürü müslüman olmayan bu gruplara toptan gayrimüslim denmekteydi. Bunların içinde etnik olarak Türkler de vardır. Zannetmeyin Türkler hristiyan değillerdi veya Musevi veya Gregoryan… Eski sayım defterlerini incelediğinizde gayrimüslim vatandaşlarımızın adlarının ve lakaplarının Türkçe oluşları dikkat çekicidir. Başka bir dikkat çekici olay bu adlarda Arapça isimler yok. Sadece Türkçe adlar kullanmışlardır.. Neyse bahis harici olduğundan kısa geçelim.

Yani Gayrimüslimler dini olarak müslümanlığı seçmeyen insanlardır. Azınlık statüsünde değerlendirilen unsunrlar değildir. Metresle cariyeyi karıştıran akılsızlar gibi gayrimüslim tabiriyle azınlık tabirlerini karıştırıp yanlış sonuçlara varmayalım….

Cumhuriyet kurulduğunda okumuş ve yetişmiş insan sorunu vardı. Bu tarihsel bir sonuç ve gerçek…

Bunun için ya dışardan adam getireceksiniz, ya  da yeni nesillerin yetişmesine kadar Çin’deki gibi dünyaya kapalı bir şekilde yokluklarla, sıkıntılarla yaşayacaksınız. Dünyadan geri kalacaksınız vb…

Ya da gayrimüslimlerden yararlanacaksınız.

Gayrimüslim vatandaşların konumları Osmanlı’da da özeldi, Cumhuriyet’te de özeldi. Osmanlıda vergileri başka usulden tahsil edilirdi. Mahkemeleri kendi kiliselerinde görülürdü. Ancak İsteyenler müslüman kadı huzuruna da çıkma haklarına sahiptiler ve örnek olarak Kıbrıs’taki mahkeme kayıt defterlerinden öğrendiğimize göre buradaki bütün Hristiyanların kilise mahkemelerini değil de Müslüman mahkemelerini tercih ettikleri bir gerçektir.
Askere alınmazlardı. Toprak sahibi olamazlardı. Cizye verirlerdi. Has, tımar ve zeamet vergilerinden yani arazi vergilerinden muaftılar fakat ticari vergi verirlerdi.
Tarım ekonomisinin hüküm sürdüğü Osmanlı asırlarında topraksı olmak fukaralıktı. Zannedildiği gibi gayrimüslimler zengin değillerdi. Çünkü zenginlik o zamanlarda toprak sahibi olmaya endeksliydi. Bu genel bir durum, istisnaları olabilir.
Gayrimüslim defterleri veya cizye muhasebesi defterlerindeki kayıtlar bu konuyu ortaya koymaktadır.
Galata bankerleri diye cümle kurmaya çalışan bazı tarihçilerin sandığı gibi gayri müslim vatandaşlarımız zengin değillerdi.
Tanzimat sonrasında özellikle gavura gavur denmeyecek şeklinde ünlenen tanzimat fermanınndan sonra gayrimüslimlerin mal edinimlerine, ev ve arazi almalarına kısıtlı da olsa müsaade edildi. Göstermelik de olsa kısmı bir askere alma olayları oldu. Hani biz reform yaptık gibilerinden Avrupalılara göstermek için. Ancak genel uygulama Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar devam etti.
Yani gayrimüslimler askere alınmazlar.
Ev ve arazi sahibi olamazlar.
Bu toplumsal durum bir gayrimüslim için pek hoş değildir. Toplumumuzdaki bütün hoşgörü örneklerinin güzelliklerine rağmen onlar Müslüman değildirler…
Bu vatandaşlarımız Tanzimattan sonra kendilerine sağlanan imkanlardan yararlandılar ve okudular. Çünkü ticaretle uığraşıyorlardı. İthalat ve ihracat yapıyorlardı ve dahası şehirde yaşıyorlardı. Hani nüfusun yüzde sekseni köylerde yaşıyor dendiği zamanlar varya o zamanlarda az olan Türk nüfusla birlikte şehirde yaşıyorlardı.
Mektepler yani okullar buralardaydı.
Bütün yenilik ve cağdaşlaşmaların ilk örnekleri şehirlerde görülüyordu. Yol şehre geliyordu, hastahane, posta, okul, elektrik…. köylere gitmiyordu. Onun için köylü okulsuz, medeniyetsiz ve parasızdı. Ekmeği vardı ama parası yoktu.
Gayrimüslim vatandaşlarımız şehirde bu medeni dünyanın nimetlerinden yararlanma fırsatı buldu. Şehirdeki Türklerle birlikte…
Çocuklarını okuttu
Ticaret yaptıklarından ve mezheplerinden dolayı bazıları -Ortodokslar Rumca, Yunanca ve bazıları İngilizce, Gregoryanlar ise Ermenice, Rusça ve Fransızca biliyorlardı.
Üniversite ayarındaki okullara da gitme şansları vardı ve yüksek tahsil yaptılar.
Şehirde yaşayan Türkler de bu imkanlara daha fazlasıyla sahiptiler. Burda bir adaletsizlik yok. Sorun bu hizmetlerin kırsala yani nüfusun büyük çoğunluğunun yaşadığı yerlere ulaşmamasındadır.
Savaşlar sonunda Türk ve müslüman nüfus kıyıma uğramıştır.
Bütün okuyan nesil cephelerde şehit düşmüştür.
Gayrimüslimler savaşa alınmamışlardır. Fakat bizleri arkadan da vurmadılar. Taşnak ve Hınçaklarla işbirliği yapan bazı Ermeniler ile Rus ve Yunanlılarla işbirliği yapan bazı Pontusçu Rumlar olmuştur. Bunların zararları da büyüktür. Her şeye rağmen bunu bütün gayrimüslimlere yayamayız. Mesela Musevi nüfusun bu türden sakıncalı durumlara düşmediğini biliyoruz. Yani başka devletlerle işbirliği yapıp silaha davranmak gibi… Ancak onlar da diğer gayrimüslimler gibi askere alınmadılar, ticaretle uğraşmak zorundaydılar, toprak sahibi oladılar, okumak imkanını kullandılar ve dahası finans dünyasında söz sahibi olabildiler.

1912 Balkan Harbinden sonra 1922 senesine kadar kesintisiz süren 10 yıllık bir savaş. Balkan Harbi, Birinci Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı, İç İsyanlar… Bu Kuzey Irak’a girip çıkmak, Güney Osetya Operasyonu veya Irak Savaşı gibi bir şey değildir. Bütün sınırlarınızda bütün komşularınızla hatta sınır ötesi, deniz ötesi düşmanlarınızla bilfiil aralıksız süren bir savaştan bahsediyoruz. Buna ne can dayanır ne de mal.
30 yıllık PKKnın faturası söyleniyor.
Kıbrıs harekatının mali yükünü halen üzerimizden atmış değiliz.
Mart Tezkeresi gibi silahsız sorunların bile sıkıntılarını hissediyoruz.
Anayasa kitapçığının fırlatılmasıyla başlayan kriz gibi de değil bu benim anlattığım 1912-1922 arası savaş…
Yeni Cumhuriyet kurulduğunda taş taş üstüne kalmamıştı.
Paramız yoktu.
Sanayimiz yoktu.
Nüfusumuz yoktu.
Gencimiz yoktu.
Okumuş adamımız yoktu.
Yetişmiş insanımız yoktu.
Hastahanemiz, okulumuz, yolumuz, elektriğimiz hiç bir şeyimiz yoktu.

Bunları bilinen şeyler.

Fakat zaman zaman bu trajik ve tarihte emsali görülmemiş mücadele ve savaşlar sanki bizi leylekler getirmiş gibi anlatılıyorlar ya yeri geldiğinde, fırsatını bulduğumda bana böyle sıralamak zorunluluğunu hissettiriyor.

Bütün yokluklara rağmen devletimiz vardı.
Kurumlarımız kuruluyordu.
Ama adamlarımız yoktu.
Şakkadanak okus fokus bir şeyler olacak da değildi.
Vali lazım, kaymakam lazım, kısacası memur lazım. Bugünkü hesapa 2 milyon kişi lazım. 70 milyonda iki milyon o zamanki nüfusa göre 23 milyonda kaç kişi eder, siz hesaplayın. İletişim ve ulaşım vesaitinin olmadığını düşünerek ve bazı teknolojik imkanlar henüz hazır edilmediğinden bu sayıyı iki ile hatta üç ile çarpın. Yani bir milyon okumuş, yetişmiş insan lazım idi yeni cumhuriyete…

Öyle onuncu yıl marşını okumakla tarihe saygı duyulmaz.
Tarih budur.
İmkansızı yapmak.
Bunun değil tekrarını yapacak babayiğit, marşını yazacak adam bile daha dünyada yoktur.
Kolay değil.

Devrimleri değerlendirirken en azından o zamanlarda kalorifer olmadığını, sıcak suyun ibrikle, güğümle hazır edildiğini düşünmeliyiz.
İnternet, online işlemler, digitürk, kablolu tv, duble asfalt yol, havaalanı, çift camlı pimapen… Bunlar yoktu o zamanlar.

Ağustos depreminde bahsettiğim süreye göre kısa bir zamanda sadece can kaybı verdik ve sadece lokal olarak bir şehrimizin bazı mahallelerinde yıkım oldu. Elbetteki çok büyük bir felakettir. Ölenleri rahmetle anıyoruz..
Ama bu deprem felaketi bile bize bir an olsun Kurtuluş savaşı ve öncesini hatırlatmalıydı…
İster dini, isterse dünyevi bütün alanlarda hiç bir şey yoktu ve siz yeni bir devlet kurmalıydınız, milleti yeniden ayağa kaldırmalıydınız.

Evet devrimleri bu gözle incelediğimizde farklı manzaralarla karşılaşabiliyoruz.
Soyadı kanunu da bunun gibidir.
Sağ kalan ve aynı zamanda okumuş ve yetişmiş olan gayrimüslim vatandaşlarımızı yeni cumhuriyete entegre etmek, milletimizle bir olmalarını sağlamak, ayrıca da devletin ihtiyaç duyduğu alanlarda hizmetlerinden yararlanmak için mükemmel sonuçlar doğuran bir uygulamadır.
Hani ilkokul kitaplarında anlatılır ya, herkesin adı aynı, hep birbirine karışıyordu diye… Mehmet Yılmaz diye Ankara’da 118’e bir telefon açın. Ben Mehmet Yılmaz’ın telefonunu öğrenmek istiyorum diye. 500’den fazla sadece Ankara’da Mehmet Yılmaz var…
Adı soyadı aynı olmaktan öte, ana baba adı aynı olan, aynı yılda doğan aynı memleketli pek çok insanın nüfus karışıklığından dolayı neler neler yaşadığını gazetelerden biliyoruz.
Soyadı kanunu tabii ki bir medeniyet işaretidir. Fakat bunu bize anlatanlar hiç de akıllıca ve öyle dişe dokunur gerekçelerle anlatmadılar. Bu kanun Türk milletinin Atatürk milliyetçiliği şeklinde şekillenen yeni bir yüzünün biçimlenmesinde büyük rol oynamıştır. Bütün gayrimüslimler artık din ve ırk ayırımına tabi tutulmadan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdırlar ve reddetmedikleri sürece de bana kalırsa Türktürler…
Eskiden var olan gerekçeler artık yoktur.

ÜLkemizin nüfusu ve yetişmiş insan potansiyeli oldukça iyidir.
Kendi yağımızla kavrulabilecek seviyedeyiz.
Bundan dolayı adam devşirmeye ihiyacımız yoktur.
Dışardan bilimadamı getirmektense dışarıya giden bilimadamlarımızı geri getirebilirsek yeterlidir.

Sayın Yedic’in sorusuna cevap olmuştur umarım.