Türkiye’nin ilk anayasası Teşkilat-ı Esasiye(( Temel Teşkilat Yasası), TBMM’nce 20 Ocak 1921 tarihinde kabul edilir.
• 23 Nisan 1920’de açılan Meclis’in 9 ay sonra kabul ettiği anayasa ile egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğunu onaylanır.
• Kabul edilen bu anayasa ile ulusal kurtuluş savaşı, yeni devletin kuruluş koşulları meşruiyet kazanır.
• Halk ümmetlikten yurttaşlığa yükselir.
• Yurdun TBMM tarafından yönetileceği hüküm altına alınır. Yürütme organı TBMM Hükümeti olarak adlandırılır; bakanlar kurulu üyeleri milletvekilleri içinden seçilir.
· İlber Ortaylı’nın Temel Teşkilat Yasası’na ilşkin değerlendirmesi şöyledir :
– Cumhuriyete bir geçiş belgesi olan 1921 Esas Teşkilat Kanunu hiç şüphesiz meclis üstünlüğünü yansıtmaktadır.
-Saltanatın kaldırılması, Lozan Antlaşması’nın onaylanması ve Cumhuriyetin ilanı ile bu belge artık yetersiz kaldı.
– Cumhuriyete geçiş beyannamesi yerini 1924 Anayasası’na terk edecektir. Tabii meclis üstünlüğü sistemi de yerini yürütme ve yasama arasındaki ayrılığa bırakmıştır.
1921 Anayasası aslında Anadolu mücadelesinin ne kadar hukuka dikkat eden ama cumhuriyetçi fikirlerini de açıklamaktan çekinmeyen bir hareket olduğunu gösterir.” (1)
• Atatürk’ün “ Gerçekten, «kaleyi içinden almak» dışından zorlamaktan çok kolaydır. Bu maksadı gerçekleştirmek için içimize kadar sokulabilen bozguncu mikropların ve ajanların varlığını iddia etmek yerindedir.” sözleri yaklaşan 2024 Mart ayında yapılacak yerel seçimlerinde vatandaşların rehberi olabilir mi! (2)
(Bu yazı derlemedir)
(1) https://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/1921-TESKILAT-I-ESASIYE-KANUNU-VE-MAKALELER-1.pdf
(2) https://www.atam.gov.tr/nutuk/yeterince-hazirlanmis-olmasi-gereken-uc-vasita-ic-ve-dis-cephelerimiz
Bir yanıt yazın