Türk aydını Sabahattin Eyüboğlu 13 Ocak 1973’de uçmağa varmıştı. Ölümünün 51.yıldönümünde saygı, sevgi ile anıyorum.13 Ocak 2024 Cumartesi
Sabahattin Eyüboğlu kimdir?
· “ Köy Enstitüleri üstüne ne düşündüğünü söyle, sana kim olduğunu bildireyim.“ diyen adam gibi adamdır
· Köy enstitülerinde büyük hizmetleri olan düşün ve sanat insanıdır.
1-Köy Enstitülerine ilişkin düşünceler:
– Köy enstitülerini halk adına aydınlar kurdu, halk adına yine aydınlar yıktı.(yıkıcılara aydın denemez./MBOZ)
– Halk köy enstitülerini istiyordu da aydınlar onun için kurdu demek ne kadar gerçeğe aykırıysa, halk istemiyordu da aydınlar onun için yıktı demek de o kadar aykırıdır.
– Ama kuranlar mı gerçekten halktan yanaydılar, yıkanlar mı?
– Bu sorunun karşılığını vermek biz enstitülülere düşmez; ama merak edenlere şöyle bir yol gösterebiliriz: Baksınlar, kuranlar mı, yıkanlar mı daha çok çıkar peşindeydiler, kuranların kişisel kazancı ne oldu, yıkanlarınki ne?” (Alıntı:Köy Enstitüleri Üzerine kitabından)
2-Yaşamından kesitler:
– Sabahattin Eyüboğlu, Trabzon Lisesi son sınıfındayken Mustafa Kemal Atatürk döneminde Avrupa’ya eğitim için gönderilen ilk öğrencilerden biridir.
– 1928- 1933 yılları arasında Fransa’da dil ve edebiyat eğitimi görür.
– 1933’te yurda dönen Eyüboğlu, İstanbul Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde ders vermeye başlar.
– Daha sonra Ankara’da zorunlu devlet hizmetini 1939’dan 1947’ye dek sürdürür.
– Halkevleri ve Köy Enstitüleri ile ilgili önemli çalışmalarda yer alır.
– 1946 çok partili ilk seçimler sonrası kurulan Recep Peker Hükümeti’nce Talim ve Terbiye Dairesi üyeliğinden alınıp müfettişliğe verilen Eyuboğlu, kendi imkânlarıyla 1947’de tekrar Paris’e gider .1950 yılında yeniden yurda döner.
-1950’den sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde Karşılaştırmalı Türk-Fransız Edebiyatı ve Teknik Üniversite Tatbikî Güzel Sanatlar Okulu’nda Sanat Tarihi dersleri verir.
– Varlık Dergisi ve diğer süreli yayınlarda çıkan denemeleri ile tanırlığı artar.
– Ülkemizde Anadolu uygarlıklarına olan ilginin artmasında çok önemli hizmetleri olur.
-Türk milletinin tarihini Anadolu topraklarında arayan ve Anadolu’ya “anayurt” coğrafyası gözüyle bakan “Mavi Anadoluculuk” düşüncesini sevunan ekibin üyesidir.
– Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir Kabaağaçlı, Azra Erhat, Vedat Günyol, İsmet Zeki Eyuboğlu, Faik Zeki İzer gibi isimlerden oluşmakta olan bu ekip Eti, Frig, Ege, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı değerlerinin tespiti ve tanıtmak amacıyla 1950‘nin ortalarında “Mavi Yolculuk” deniz yolu gezilerini başlatır..
– 12 Mart 1971Muhtırası ardından kurulan Nihat Erimin teknokrat hükümeti döneminde eşi ve bir çok arkadaşıyla birlikte tutuklanarak Maltepe Cezaevi’e konarak ödüllendilir.
– 13 Ocak 1973 Cumartesi öğleden sonra Vedat Günyol ve Azra Erhat’la Gargantua çevirisi üzerinde çalışmaları sürecinde kalbini durması sonucu uçmağa varır.
– Deneme yazılarını içeren (26 yazı) Mavi ve Kara adlı eseri daha sonra kitap olarak basılır.
Varlık dergisinde halk türküsünü ve Ankara’da iken tanıştığı Âşık Veysel’i ve onun şiirini anlatırken yeni şiirin nasıl olması gerektiği ile ilgili görüşlerini yazar.
– O‘na göre yeni şairlerden beklenen Selçuklu,Osmanlı’da olduğu gibi halktan kopuk ve uzak olmamaları, âdeta tercümanla anlaşmak zorunda kalmalarıdır. Ama tabii ki bu onlardan türkü yazmalarını beklemek de değildir.Bu ancak geriye dönüş olur. “Hem halktan hem kendinden olmayı, hem düpedüz Türkçe hem kendince konuşmayı, kaybolmadan kaynaşmayı, çokluğuna katılmayı” başarmalarını umar.
– Aynen Âşık Veysel gibi. Batı’nın çoktan yaptığı halk eserlerine dönme işini Türk aydın ve sanatçısının ancak Cumhuriyet döneminde yapabilmiş olduğuna da hayıflanmaktadır.(1 )(2 )
( 1 )http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/eyuboglu-sabahattin
(2 )https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/oncu-aydinimiz-sabahattin-eyuboglunu-saygi-ve-tesekkurle-aniyoruz-1805601
Bir yanıt yazın