Topkapı Sarayında borç senedi

– Hanım biraz borç ver

– Olur, sened yap, vereyim..

Üçüncü Mustafa, 1768’de Rusya’ya savaş ilán etti ama savaşın uzaması üzerine hazine tamtakır oldu ve askerin aylıkları ödenemedi.

Padişah, bunun üzerine son derece zengin olan karısı Mihrimah Valide Sultan’dan senetle borç para aldı ama aniden öldü ve borcunu ödeyemedi. Bu işten geriye, hükümdarın karısına verdiği borç senedi kaldı.

Üçüncü Mustafa, 1757’de tahta çıktı.

Kuzeydeki Rus tehdidinin de bir an önce sona ermesinin şart olduğuna da inanıyordu. Bunun için Avrupa’da kuvvetli bir müttefik aramaya başladı ama daha bulamadan Rusya’ya savaş ilán etmek zorunda kaldı. Savaşın gerekçesi, Rusya’nın Lehistan’ın içişlerine karışmaya başlamasıydı.

Savaş altı sene devam etti Osmanlı tarafının yenilgisiyle sonuçlandı. Hazine boşaldı, ordu dağıldı ve Üçüncü Mustafa’nın ölümünden altı ay sonra, 17 Temmuz 1774’te Osmanlı İmparatorluğu yenilgiyi resmen kabul etmiş, Kaynarca Antlaşması’nı imzalayıp toprak ve tazminat vermek zorunda kalmıştı.

Osmanlı-Rus savaşının beşinci yılında son derece ilginç bir olay yaşandı. Savaşın sebep olduğu büyük harcamalar yüzünden boşalan hazine, askerin aylıklarını bile ödeyemeyecek hale gelince, Üçüncü Mustafa, oğlu Üçüncü Selim’in annesi Mihrişah Valide Sultan’dan borç istedi.

Mihrişah Valide’nin mal varlığı, oğlunu dünyaya getirdiği sırada aldığı hediyelere dayanıyordu. Padişah karısı olan kadınlar evlát dünyaya getirdiklerinde devletin önde gelenleri hediyeler ve büyük miktarda para gönderirler, böylece anneyi kutlamış olurlardı. Bu paranın ve hediyelerin tamamı valide sultana ait olur ve buna ondan başka kimse el süremezdi.

Üçüncü Mustafa, yeniçerilerin biriken aylıklarını ödeyebilmek için, ‘barıştan sonra geri verilmek üzere’ karısından borç aldı. Üstelik Mihrişah Valide’ye bir de borç senedi imzalayıp verdi. Bu senede göre borç miktarı 237 kese 55 kuruş altındı ve barıştan sonra padişaha ait vakıf gelirlerinden ödenecekti.

Ancak padişah 1774’ün 21 Ocak’ında aniden ölüverince savaşın sonunu göremedi ve tabii karısına olan borcunu da ödeyemedi. Dolayısıyla Mihrişah Valide padişaha verdiği borcu geri alamadı ve bu hadiseden bugüne, Üçüncü Mustafa’nın şimdi Topkapı Sarayı Arşivi’nde saklanan borç senedi kaldı.