Daha önce Prof. Zeynep Direk tarafından sekiz maddesi çevrilerek ve yorumlanarak yayınlanan Prof. Timothy Synder’in “Faşizm altında yaşayanlara 20 ders” başlıklı yazısının tamamını yayınlıyoruz:
Orijinal metin: Faşizm altında yaşayanlara 20 ders
Amerikalılar, demokrasinin faşizme, Nazizme ya da komünizme yenildiğini gören Avrupalılardan hiç de daha bilge değiller. Bizlerin tek avantajı, onların deneyiminden öğrenebilecek olmamızdır. Şimdi bunu yapmak için iyi bir zaman. İşte karşınızda 20. yüzyılda öğrenilmiş, günümüzün koşullarına uygun yirmi ders.
1. İtaat etmeyin. Otoriterliğin gücünün büyük bir kısmı bizim ona kazandırdığımız bir güçtür. Bu tür zamanlarda bireyler daha baskıcı bir hükümetin ne isteyeceğini önceden düşünürler ve sonra da o daha istenmeden buna uygun davranmaya başlarlar. Bunu zaten yaptınız, değil mi? Artık yapmayın. Öngörülü itaatkârlık, otoriteye neyin mümkün olduğunu öğretir ve özgürlükler yitimine ivme kazandırır.
2. Bir kurumu savunun. Davaları ya da medyayı, ya da bir davayı ya da bir gazeteyi takip edin. Onlar adına hareket edip onlara sahip çıkmıyorsanız, “bizim kurumlarımız” diye konuşmayın. Kurumlar kendi kendilerini koruyamazlar. Her biri en başından itibaren savunulmazsa, domino taşları gibi devrilirler.
3. Mesleki ahlâkı yeniden tesis edin. Devlet liderleri olumsuz örnekler oluşturduğunda -meslek ahlâkıyla- profesyonel taahhütleri uygulamak her zamankinden daha önemli olur. Avukatlar olmaksızın hukukun üstünlüğünü kırmak, yargıçlar olmaksızın göstermelik duruşmalar yapmak çok zordur.
4. Politikacıları dinlerken kullandıkları kelimelerin ayırdına varın. “Terörizm” ya da “aşırılık” gibi kelimelerin bol keseden kullanımına dikkat edin. “İstisna” ve “olağanüstü hal” kelimelerinin vahim birer kavram olduğunun bilincine varın. Vatansever sözcük dağarcığının aldatıcı kullanımına karşı öfkelenin.
5. Akla hayale gelmeyen yaşandığında sakin olun. Bir terör saldırısı olduğunda, tüm zamanlardaki tüm otoritelerin güçlerini konsolide etmek (pekiştirmek) için bu tür olayları beklediğini ya da planladığını hatırlayın. Reichstag yangınını düşünün. Güç dengesinin, muhalefet partilerinin ve başka birçok şeyin sonunu getiren bu ani felaket, Hitlercilerin kitabındaki en eski numaradır. Bu hataya düşmeyin.
6. Dilinize karşı özenli olun. Herkesin söylediği ifadeleri telaffuz etmekten kaçının. Kendi konuşma üslubunuzu yaratın, sırf herkesin söylediğini düşündüğünüz bir şeyi nakletmek için bile olsa. (Yatmadan önce internete girmeyin. Cihazlarınızı yatak odasının dışında şarj edin ve okuyun.) Ne okunmalı? Belki Václav Havel’in “Güçsüzlerin Gücü”nü, George Orwell’in “1984”ünü, Czesław Milosz’un “Tutsak Edilmiş Akıl”ını, Albert Camus’nün “Başkaldıran İnsan”ını, Hannah Arendt’in “Totalitarizmin Kaynakları”nı ya da Peter Pomerantsev’in “Hiçbir Şey Doğru Değil ve Herşey Mümkün”ünü.
7. Ayağa kalkın. Biri bunu yapmak zorunda. Farklı bir şey yapmak ya da söylemek tuhaf olabilir. Ancak bu huzursuzluk olmaksızın, özgürlük yoktur. Ve bir örnek oluşturduğunuzda statükonun laneti kırılır, başkaları sizi takip edecektir.
8. Gerçeğe inanın. Gerçeklerden vazgeçmek özgürlükten vazgeçmektir. Şayet hiçbir şey doğru değilse, kimse gücü eleştiremez zira üzerine kurulacak bir temel yoktur. Eğer hiçbir şey doğru değilse, her şey bir müsameredir. En kör edici ışıkların parasını en büyük cüzdan öder.
9. İnceleyin. Olayları kendi başınıza çözün. Uzun makalelere daha fazla zaman harcayın. Basılı medyayı takip ederek araştırmacı gazeteciliği destekleyin. Ekranınızda gördüğünüz bazı şeylerin size zarar vermek için orada olduğunun farkına varın.
10. ‘Beden siyaseti’ ile uğraşın. Güç, bedeninizin sandalyenizde yumuşamasını ve duygularınızın ekranda harcanmasını ister. Dışarı çıkın. Bedeninizi aşina olmadığınız yer ve insanlarla buluşturun. Yeni arkadaşlar edinin ve onlarla birlikte yürüyün.
11. Göz teması kurun ve çene çalın. Sırf nazik olmak için değil. Bu çevrenizdekilerle iletişime geçip gereksiz sosyal engelleri kaldırmanız, kime güvenip güvenmemeniz gerektiğini anlamanız için bir yoldur. İhbar kültürü başladığında, gündelik yaşamınızın psikolojik görünümünü bilmek istersiniz.
12. Dünyanın görünüşü hakkında sorumluluk alın. Gamalı haçların ve diğer nefret sembollerinin farkına varın. Kafanızı çevirmeyin ya da onlara alışmayın. Onları silin ve başkalarına da silmeleri için örnek olun.
13. Tek parti sistemini engelleyin. Devleti ele geçiren partiler bir zamanlar başka bir durumdaydı. Tarihi bir anı, rakipleri için siyasi yaşamı imkânsız hale getirmek için sömürdüler. Hâlâ yapabiliyorken, yerel ve genel seçimlerde oy verin.
14. Şayet imkânınız varsa, hayır işleri için düzenli olarak bağış yapın. Bir hayır kuruluşu seçin ve bağış için otomatik ödeme talimatı verin. Bu sayede, iyi şeyler yapan insanlara yardım eden sivil toplumu destekleyerek özgür bir seçim yaptığınızı bilirsiniz.
15. Özel hayatınızı tesis edin. Kötü yöneticiler sizin hakkınızda bildiklerini sizin üzerinize gitmek için kullanacaklardır. Kötü amaçlı yazılımlarınızı iptal edin. E-postanın ulu orta yazma olduğunu hatırlayın. İnternetin alternatif formlarını kullanmayı düşünün ya da basitçe interneti daha az kullanın. Kişisel söyleşileri yüz yüze yapın. Yine aynı sebeplerle, tüm yasal meselelerinizi çözümleyin. Otoriterlik şantaj devleti olarak çalışır, sizi asacak bir kanca arar. Çok fazla kanca yaratmamaya çalışın.
16. Başka ülkelerdeki diğer insanlardan öğrenin. Yurtdışındaki arkadaşlarınızı koruyun ya da yeni arkadaşlar edinin. Bugünkü mevcut sorunlar genel bir trendin unsurlarıdır ve hiçbir ülke tek başına bir çözüm bulamayacak. Sizin ve ailenizin pasaportu olduğundan emin olun.
17. Paramiliterlere karşı dikkatli olun. Sisteme karşı olduğu iddia edilen silahlı adamlar üniforma giyip, bir liderin resmini taşıyıp, meşalelerle yürüyüş yapmaya başladığında, son yakındır. Lider yanlısı paramiliterler, kolluk kuvvetleri ve ordu birbirine karıştığında, oyun sona ermiştir.
18. Eğer silah taşımanız gerekiyorsa, reflektif olun. Kamu hizmeti için bir silah taşıyorsanız, Tanrı sizi kutsasın ve korusun. Hayır demeye hazır olun.
19. Olabileceğiniz kadar cesur olun. Şayet hiçbirimiz özgürlük için ölmezsek, hepimiz esaret içinde öleceğiz demektir.
20. Bir vatansever olun. Başa geçecek olan başkan bir vatansever değil. Amerika’nın ne olduğu ile ilgili gelecek kuşaklara bir örnek oluşturun. Buna ihtiyaçları olacak.
Timothy Synder, 15 Kasım 2016
Bir yanıt yazın