Ethnoglobus Uluslararasi informasyon ve araştirma merkezi rehberi, www.turkishnews.com sitesinin rusca bölümü editoru Gulnara Inanc`in ([email protected])Avrasya Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Dr. İhsan Çomak`la novosti.az ajansliqi icin özel reortaji.
-Rusya bas bakani V.Putin Avrasya vahid mekani projesini aciqlayib. Bu projenin perspektivi ve ortaya atilma sebelerini nede gorursuz?
-Öncelikle bu projenin yakında yapılacak devlet başkanlığı seçimleri öncesi yapılmasını anlamlı buluyorum. Rus anayasasına göre dış politkanın yürütülmesi devlet başkanının sorumluluğunda. Bu açıdan yeniden göreve gelmeden once Putin elinde yeni bir projesi olduğunu göstermek istedi. Rusya dünyanın ikinci super gücü olarak bölgesine yönelik bu tarz projeler geliştirmesi yadırganacak bir gelişme değil.
-V.Putinin yeni cumhurbaskanliqi doneminde gelecekde Avrasya ekonomi birliyin seklinde genislenmesi plani uzerine prioritet olaraq calisacaqi askardir. Bunu Putini Rusiyanin AB ve Batinin Serqe doqru ilerleme tepkisinde .lkesini ayakda saklamak cabasi gibi gormek olurmu?
-Rusya kendi içinde ekonomik ve siyasal sorunlarını çözdüğünde her zaman çevresine yönelik projeler uygulamaya başlamıştır. Buna 2004 yılından sonra izlenen politikayı örnek gösterebilirim. 2000-2004 arasında Putin, iktidarının ilk yıllarında iç ekonomik ve siyasi sorunlara yoğunlaşmıştı. 1998 krizinin sonuçlarını ortadan kaldırma, oligarhlarla mücadele vs. 2004’de yeniden seçilmesinin ardından Kafkasya ve Orta Asya’ya yönelik yeni politikalar uygulanmaya başlandı. Bu gün de böyle oluyor. Putin’in yeniden seçilecek olması bir dönüm noktası Rusya için. Bundan sonra Avrasya Birliği gibi yeni projelerin ortaya atılmasını beklemek sürpriz olmaz. Çünkü Rusya’nın önünde artık pek engel kalmayacak.
-AB tipli bir Avrasya ekonomi birliyini yaratmaqla ve onu AB alternative koymakla (Putin projesinde bunun boyle olmadiqini aciqlamis) Rusiya ikinci kutubda dayanmasini netlesdirir, deyilmi?
-Evet, Avrasya Birliği Rusya’nın super güç olarak pozisyonunu güçlendirir. Ama bu proje başarısız olursa Rusya’ya zarar da verir. Posr-Sovyet coğrafyasına bir bakın. Pekçok ölü doğmuş ya da zamanla atıl hale gelmiş örgüt ve oluşum var. BDT, EVRAZES, Şangay İÖ, Dog. Org. Kollektinvoi Bez. ECO, Karadeniz İşbirliği Örgütü, GUAM. Doğrusu Avrasya Birliği’nin de bu pasif örgütler listesine eklenecek bir isim daha olmasını istemem. Bölge ülkelerinin herşeyden once ekonomik menfaat kazanacağı bir yapıya ihtiyaç var. Bunun olması için de Rusya’nın alıcı değil, daima verici ülke olması gerek. Rusya lider olmanın bir bedeli olduğunu bilerek bu birliği kurmalı. Bir başka nokta ise Ukrayna ve Gürcistan gibi ülkelerin bu birliğe sıcak bakmama ihtimalleridir. Rusya eğer böyle bir birlik düşünüyorsa bölge ülkelerine yönelik 2008 Gürcistan savaşı ya da Ukrayna ile gazı kesme gibi politikaları terk etmesi gerek. Para birliğine geçilmesini ise asla doğru bulmuyorum. Euro’nın hali ortada iken ortak para konusuna hiçbir bölge ülkesi sıcak bakmaz.
-Ilkin olaraq projenin icine 1 ocaq 2012 tarihinden Rusya, Belarus ve Kazaxstan girecek. V.Putin daha sonra bu guruma Girqizstan ve Tacikistanin da gire bileceyini aciqlayib. Neden bu olkeler bir AVM icinde olmayi tercih edirler, yahut tercih etmeye mecburdurlar?
-Az once de söylediğim gibi, herhangi bir birliğe ya da örgüte üye olmak için o ülkelerin bu birlikten ekonomik ve siyasi menfaatlerinin olması lazım. Ruısya eğer bu birliğe böyle bir perspektiv verirse, bu ülkeler birliğe girer. Sorun Rusya’nın bunu nasıl yapacağıdır. Yani Rusya öncelikle bu birliğe üye olacak ülkelerin ekonomik ve siyasi menfaatlerinin ne olacağını açıklamalıdır. Bu menfaatlere nasıl ulaşılacaktır, bunu açıklamalıdır.
-Rusya Bati, NATO ve AB serqe doqru ilerlemesine karsi Iran, Turkiye ve Cin gibi devletlerle bu devletlrin kendilerinin bir ekonomi merkez olusturmaq gucu kazanmasi sebebinden mumkun deyil. Ele ise Rusya kecmis sovet mekaninda bir arada olan devletlerin Avrasiya ekonomi birliyi icine ala bileceyi gorunur. Siz ne dusunursunuz?
-Avrasya tarihte pekçok defa birlik oluşturmuştur. Cengiz döneminde, Timur döneminde ve son olarak SSCB döneminde. Avrasya’da tekrar bir birlik oluşturmak mümkündür. Ancak bu bir ülkenin diğerleri üzerinde baskın olması ile mümkün olamaz. Temel problem batı dünyasının daima kendi menfaatlerini düşünen, saldırgan politikalar izlemesidir. Saldırılan de hep doğu ülkeleri olmaktadır. Türkiye ve Rusya’yı son yıllarda aynı çizgide yanyana getiren husus, Batının bu saldırgan ve yayılmacı politikalarına hayır demeleridir. Ben bu konumu önemsiyorum. Son günlerde başta ABD olmak üzere bazı batı ülkelerinde “Wallstreet protestoları” başladı. Bu protestoları Batı sisteminin krizi olarak yorumlamak mümkün. Artık Amerikan Rüyasından, Amerikan kabusuna doğru geçiş yapıyoruz. Batı ne zaman krize girse, savaş çıkarır. Yakında Orta Doğu’da yeni bir savaş çıkmasından endişe ediyorum. Avrasya ülkeleri olarak bu tür olumsuz gelişmeleri engellemek için işbirliği yapmamız şart.
-Turkiye 2010 yalinda Avrasiya ekonomi birliyinin yaradilmasini teklif emisdi. Turkiye Serqi ve bati Avrasyayi bir araya getirmeyi teklif edirdi? Turkiye ile Rusiya projelerinin arasindaki fark nasil gorunuyor?
-Her iki projenin de ortak noktası batıdan bağımsız olarak ekonomik kalkınmayı hedeflemesidir. Batı ekonomileri 2007 yılından bu yana kriz üstüne kriz yaşıyor. AB ülkerinde kriz derinleşiyor. Bu durumda bizim için yapılması gereken bu krizlerden etkilenmemek için doğu ülkeleri arasında ekonomik işbirliğinin arttırılması. Türkiye ve Rusya bunu yapmaya çalışıyor. Türkiye, Rusya’nın teklif ettiği Avrasya Birliğinden rahatsız değil. İsteyen herkes birbiriyle işbirliği yapabilir. Türkiye de çevresindeki ülkelerle ekonomik işbirliği yapıyor. Amaç küresel ekonomik istikrarsızlıklardan uzak kalabilmek. Türkiye bunu başarıyor da. Son haftalarda reyting kuruluşları ABD’nin reytingini düşürürken, Türkiye’nin reytingini arttırdı. Bu doğru okunması gereken bir gelişme. Türkiye’nin bu gelişmesini ancak bölgesel bir istikrarsızlık bozabilir. Bu ise Orta Doğu’da bir savaşla mümkün. Umarım bu savaş hiç çıkmaz.
mete
Bir cevap yazın