Irak savaşının asıl galibi Türkiye

Irak savaşının asıl galibi Ortadoğu’nun süper gücü Türkiye’nin hedefi ne?

VATAN DIŞ HABERLER

---

Son günlerde ardı ardına gerek Amerikan gerekse Avrupa basınında Türkiye’nin dış politikasına destek yazıları çıkıyor. Son olarak Newsweek dergisi, Irak savaşında asıl kazananın Türkiye olduğunu ve Ortadoğu’da etkisini giderek artırarak bölgede rakipsiz ülke haline geldiğini yazdı…

Ancak batı dünyası bu duruma destek verirken, kuşkularını da gizlemiyor. Washington ve Avrupa’yı en çok korkutan nokta ise şu: Ankara’nın bu yeni politikasının Türkiye’nin ulusal çıkarlarını korumaktan çok, gizli bir İslami rejim hedefinin yansıması olduğu. İşte derginin Türkiye analizi…

Müttefik Kuvvetler Komutanı İngiliz General Sir Archibald Wavell’in kendisi bile tahmininin ne kadar dehşet verici bir şekilde gerçekleşeceğini hayal edemezdi. “Savaşı bitirmek için savaş” olarak tanımlanan Birinci Dünya Savaşı’nın ardından galip Avrupalı güçlerin Osmanlı İmparatorluğu’nu paylaşmasını kaygıyla izleyen İngiliz komutan, onların “barışı bitirmek için barış” yaptığı yorumunu getirmişti. Ve sonraki yıllar, onun bu sözleri kanıtlarcasına birbiri ardına gelen sömürgeci yönetimler, darbeler, devrimler ve cihadcı şiddet salgının yayılmasına yol açtı. 2003’te ABD’nin liderliğini yaptığı Irak işgali, dünyanın tek kalan süper gücünün bölgeye düzen getirmek için son çare olarak başvurduğu bir girişim olarak görülebilir. Ancak sonuç düzen getirmek yerine bölgedeki bir güç temizliği yaratmak oldu. Irak komşularını dengelemek için fazla güçsüz kaldı ve tüm harita için istikrarsızlık tehdidi doğdu.

Osmanlı’nın varisi

Osmanlı’nın varisi olan Türkiye, Irak’taki çatışmaların dışında kalmak için elinden geleni yaptı, hatta 2003’te Amerikan askerlerinin Irak’a girmek için topraklarından geçmesine bile izin vermedi. Her şeye rağmen, birçok gözlemcinin iddiasına göre savaşın asıl galibi olarak İranlılar değil Türkler görülüyor. Ekonomik olarak bakıldığında Türkiye, Irak ile ticarette İran’la kıyaslandığında başa baş bir görüntü sergiliyor. ABD şirketleri ise kenarda bu durumu seyretmek zorunda kalıyorlar. Bölgesel etki açısından Türkiye’nin rakibi yok. Ülkenin haşin bakışlı başbakanı Tayyip Erdoğan, uzun zamandır ABD tarafından domine edilen bu bölgede gücünü pekiştirerek Türkiye’nin bağımsızlığını ortaya koyuyor. Önümüzdeki hafta Washington’a Obama ile görüşmeye gidecek olan Erdoğan, sadece birkaç hafta önce “yakın dostu” Ahmedinecad ile Tahran’da omuz omuzaydı ve İran’ın nükleer programını savundu.

Amerika’nın kaygısı

Bu davranışların yarattığı en büyük kaygı İsrail konusunda kendini gösteriyor. Ayrıca Sudan lideri El Beşir’e verilen destek de kaygı veren konular arasında. Obama’nın Dışişleri Bakanlığı’ndaki “Türkiye sorumlusu” Philip Gordon’a göre “şu anda Türkiye ile ABD arasında anlaşılan konulardan çok anlaşılamayan konular var.” Washington’u en çok korkutan Ankara’nın bu yeni tavrının Türkiye’nin ulusal çıkarlarını korumaktan çok gizlenmiş bir İslami ideolojinin yansıması olması. Erdoğan her zaman dinle siyaseti karıştırmadıklarını söyledi ancak AKP birçok kez yüksek yargı tarafından Türkiye’de laikliğe aykırı eylemler nedeniyle incelendi.

Batılı siyasetçilerin Türk çıkarlarıyla pek de ilgilenmediğini düşünen Türkler mazur görülebilir. Soğuk Savaş sırasında Washington, genellikle İran Şahı ve yıllarca sivil hükümetlere el koyan Türk generalleri gibi Batı yanlısı despotları destekleyerek bölgeyi stabilize etmek ve Kremlin’in güç kazanmasına engel olmak için gereken her şeyi yaptı. Bunun sonucu ABD için bir felaket oldu. Amerika, kendi halklarınca nefret edilen güvenilmez müttefikler elde etmişti. Türkiye’de biriken anti-Amerikan kızgınlığı, 2003 yılında Bush hükümeti ABD güçlerinin Irak’a Türkiye üzerinden girmesi için Ankara’ya baskı yaptığı dönemde en üst seviyeye çıktı. Bu plan, son dakikada parlamentoda patlak veren bir başkaldırıyla başarısızlığa uğradı.

Son 10 yılda güçlendi

Bu, Türkiye ve ABD ilişkilerinde bir dibe vuruştu. Ancak bu durum aynı zamanda Türkiye’nin ekonomik yükselişi ve bölgesel etkisini artırmasının başlangıcı oldu, Washington’la da yeni bir ilişki tarzının başlatılmasını sağladı. Türkiye’nin yeni pozisyonu, kendisini artık Amerika’nın bölgedeki itaat eden bir aracı ya da vekili olmaktan çok daha önemli ve değerli bir hale getirdi. Türkler artık kendilerini Davutoğlu’nun söylediği gibi “Bölgenin problemlerini çözmek için bir partner” olarak görüyor. Önceki yıllarda güttükleri amaçlar ne olursa olsun, böyle bir pozisyonu doldurmak için gereken ekonomik, siyasi ve askeri güce son 10 yılda özellikle de 2002’den sonra, yani Erdoğan ve AKP iktidara geldiğinde kavuştular. Yıllarca süren reformlar ve istikrar da yararını gösteriyor. Adını açıklayamayacağımız Erdoğan’ın yüksek mevkideki bir danışmanı prensiplerinin basit olduğunu söylüyor: “Fakir bir çevrede yaşıyorsak zengin ve başarılı olamayız. Şiddetin var olduğu yerde güvende olamayız.”

Suudilerden destek

Osmanlı’nın Fars’a karşı direnişini iyi duygularla hatırlayan Suudiler de bu durumdan memnun. El Vatan gazetesi genel yayın yönetmeni Jamal Khashoggi, “Suudi Arabistan Türkiye’nin bu dirilişini olumlu karşılıyor. Ana sebeplerinden biri de Erdoğan hükümetinin açık bir şekilde İslami renklere sahip olması. Ama elbette bunu Türk yetkililer açık ifade edemiyor, çünkü siyaseten bu doğru olmaz” diyor. Erdoğan’ın danışmanı, “Asırlardır İranlılarla ilişkideyiz. Onlara ihtiyaç duydukları saygı ve dostluğu gösteriyoruz. İran’a düşmanca tavır takınmamız onların nükleer program sorununu çözebilecek mi” dedi. Davutoğlu, “Türkiye ile NATO arasındaki sıkı bağlar, Ortadoğu, Asya, Orta Asya veya Afrika’yı görmezden geleceğiz anlamına gelmiyor” diyor. Dünya, Osmanlı’nın çöküşünden sonra çok değişti ve Türkiye’nin Cezayir’den, Budapeşte’ye ve Mekke’ye kadar olan 350 yıl önceki imparatorluk güçlerine kavuşamayacağı açık. Ancak dünya 90 yıl önce “barışı bitiren barış anlaşması” ndan (Birinci Dünya Savaşı’nı bitiren anlaşma) sonra hayatına devam etmeye çalışırken dökülen parçaları toplamak için hiçbir ülke Türkiye’den daha iyi konumda olamaz.

İşte son 2 haftada Batı basınında çıkan Türkiye yorumları

FT (Financial Times) : Türkiye Osmanlı misyonu üstlendi Ankara, yıllarca yüzünü Batı’ya çevirdikten sonra, bir zamanlar padişahları tarafından yönetilen topraklarla yeniden bütünleşti. İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi, Türkiye’nin, Müslüman dünyasının liderliğinde ve uluslararası diplomasinin en üst kademelerinde yeniden bir yer edinmesi amacıyla Balkanlardan Bağdat’a uzanan bu topraklarda yeniden angaje oluyor. Ancak Müslüman dünyasında liderlik rolü üstlenmeye yönelik arayış, Türkiye açısından kapasitesini zorlayıp “boyunu aşma” riskini de beraberinde getiriyor. Türkiye kendisini küçük bir ortak olarak gören ülkelerle rekabete girişmesi durumunda, Ankara’nın Avrupa Birliği’yle sürtüşmeleri artabilir…. Türkiye’nin diplomatik girişimlerinin hızı ve kapsamı, hem Türk hem de batılı gözlemcilerin arasında soru işaretleri yaratıyor. Bu nedenle Türkiye’nin, yeni politikaların ne ölçüde eski müttefiklerini rahatsız edebileceğini değerlendirmesi gerek. Diplomasi inceliklerini küçümseyen bir başbakan olan Erdoğan, yeni dostluklar kurma potansiyelinin eskilerine zarar verebileceğini gösterdi. İsrail ile ilişkilerin gerilmesine sebep olacak açıklamalar yaptı. Erdoğan’ın İran ile ilgili tutumu da batılı diplomatlar arasında “kızgınlık” yarattı. THE NEW YORK TIMES: ‘İslami Rönesans’ını tamamlarsa lider olacak Türkiye ABD ile olan sıkı deli gömleği ittifakından silkindi, AB üyeliği konusuna ilgisiz hale geldi ve artık dikkatini Asya ve Ortadoğu’daki eski Osmanlı komşularına çevirdi. Bu değişim, Batı’ya karşı bir küçümseme değil ancak yine de İsrail’in Gazze’de uyguladığı politikalara verilen destekten, İran’a ve Avrupa Birliği’ne giriş sürecinin kördüğümüne kadar ABD ve AB’nin politikalarına duyulan rahatsızlık ve düş kırıklığını yansıtıyor. Bu durum Türkiye’de devam eden İslami Rönesans’ın da bir yankılanması. Türkiye’de bu Rönesans tamamlanırsa, Sovyetler Birliği’nin yıkılması ve ABD işgalinin ardından Irak’ta Sünni egemenliğinin yıkılmasıyla bölgede stratejik güce sahip olabilir. THE WASHINGTON POST: ABD, model ülke görüyordu ama… Erdoğan, Türkiye’de siyasetin liberalleşmesinin öncüsü oldu. Ama iktidar süresi uzadıkça demokratik prensiplere ve batı değerlerine tam bağlılık konusunda eksik olduğu görülüyor. Türkiye AB’ye girmeye çalışırken ülkenin dış politikasında çirkin bir dönüş yaşandı. İran, Suriye ve Sudan’ın kriminal liderleri ile yakınlaşmanın yanı sıra İsrail’e yönelik kınamalar sıradan hale geldi. “Müslüman biri soykırım yapamaz” diyerek El Beşir’in suçsuz olduğu ve Türkiye’de hoş karşılanacağı belirtildi. Erdoğan ve partisi bir zamanlar Washington’da dindar Müslümanların demokratik siyaset yapabileceğinin örneği olarak gösteriliyordu. Ama bu imaj kararıyor. Erdoğan, Müslüman diktatörleri şımartmaktan ve ülkesindeki muhalefeti susturmaktan vazgeçmeli… FP (Foreign Policy) : Batı, Türkiye’yi nasıl kaybetti? Başbakan Erdoğan, İsrail ve İran konusundaki açıklamaları ve Suriye ile yakınlaşmasında aslında iç politikaya oynuyor. Hem İslamcılara hem de solculara göz kırpmaya çalışıyor. Erdoğan’ın yerinde hangi iyi politikacı olsa bunu yapardı. Türkiye’de halkın yüzde 72’si yabancı güçlerin ülkeyi parçalamak istediğine inanıyor. İslamcılar batılı güçlerin bir haçlı seferi düzenlediğini, solcular ise kapitalizm ve emperyalizm ile ABD’yi suçluyor. İslamcılar İsrail ve ABD’nin ortak çalışıp ordunun darbe yapmasına uğraştıklarını düşünüyor. Laikler ise İsrail ve ABD’nin AKP’yi kullanarak Türkiye’nin laik kimliğine darbe vurmak istediğini.