Obama ile Medvedev neden Karabağ’dan konuşmadılar?

Tuesday, July 07, 2009

Elhan Şahinoğlu

“Atlas” Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı

ABD Cumhurbaşkanı Barak Obama Rus meslektaşı Dmitri Medvedev’le bir çok konunu ele aldı. Yarım saat için planlanan görüş saat yarım uzandı.
Cumhurbaşkanları saat yarımda Yukarı Karabağ sorununu ele aldılar mı?
Obamanın Rusyaya resmi gezisinden önce Cumhurbaşkanların Yukarı Karabağ sorunuyla ilgili fikir alış verişinde bulunucakları ihtimal ediliyordu. Medvedevin birkaç gün önce Bakü’ye yaptığı ziyaret de müzakere ihtimalini artırıyordu. Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımçısı Araz Azimov daha önce gazeteçilere verdiği demeçte ABD ve Rusya Cumhurbaşkanlarının Yukarı Karabağ sorununu görüşmek için gerekli koşulların oluştuğunu dile getirmişti.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Obamanın Rusya ziyaretinden bir gün önce kendisiyle telefon konuşması da Karabağ konusunun Moskovada ele alınacağına ümitleri artırıyordu. Gül Obamayla telefon görüşmesinde Yukarı Karabağ sorununun çözümünün bölge için önemli olduğunu hatırlatmıştı. Böylece, Gül Karabağ sorununun çözümünde Obamanı daha faal olmağa ve konunu Medvedevle görüşmeğe heveslendirmek istiyordu. Ankaranın amacı belli. Karabağ sorunu 5 bölgenin boşaltılmasıyla ilkin çözüm aşamasına girmeli ki, Türkiye Ermenistanla diplomatik ilişki kurarak sınırları aça bilsin.
Buna rağmen, Obama ile Medvedev arasındaki görüşte Karabağ konusunun ele alınmasına ilişkin somut bir bilgi yok.
Obama Moskova ziyareti öncesinde Rus İTAR-TASS Ajansının sorularını yanıtlamıştı. Obama Moskovada ele alacağı konular içinde, nükleer başlıklar, Afganistan ve Gürcistanın adını çekse de, Karabağla ilgili bir şey söylememişti.
Obama ile Medvedev görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenlediler. Yine aynı konulara değindiler. Karabağ ne Cumhurbaşkanların açıklamalarında, ne de gazeteçilerin sorularında yer aldı.
Büyük devletlerin liderleri zirve görüşlerinde sorunun çözümüne yakın olan konuları görüşmek isterler. Mesela, ABD ile Rusya nükleer başlıkların azaltılmasıyla ilgili yıllardır görüşmeler yapıyorlar. Bu konuda iki devlet nihayi anlaşmaya yakın. Medvedev Afganistan konusunda da Obamaya yardım vadi verdi. Bundan böyle Amerikan uçakları asker ve teknik malzemelerin Afganistana taşınmasında Rus hava mekanından kullana bilecekler.
Gürcistan konusunda fikir birliğine varılmadı. Medvedev Abhazya ve Güney Osetyanın “bağımsızlıklarını” destekleyeceğini, Obama ise Gürcistanın toprak bütünlüğünden yana olduklarını söyledi. Buna rağmen, Obama Gürcistanın toprak bütünlüğü konusunda direnmedi. Çünki, Obama farklı konularda Medvedevle anlaştığından Gürcistana göre, ilişkileri zora sokmak istemedi. Zaten Rusya Gürcistanın topraklarını ele geçirmiş, Batı da eleştirilere rağmen, bunu kabul etmiş gibi görünüyor.
Obama Karabağla ilgili Medvedevle fikir alış verişinde buluna bilerdi, sadece bu Kremlinin çıkarlarına uygun değilmiş. Rus Dışişleri Bakanlığı birkaç gün önce yayınladığı bildiride Yukarı Karabağ sorunuyla ilgili Azerbaycan ve Ermenistana dışarıdan baskılara Moskovanın karşı olduğunu açıklamıştı. Bu Moskovanın ABD’nin sorunun çözümüne uzak durması isteği anlamına geliyordu.
Kremlin Güney Kafkasyaya baskılarını her geçen gün artırıyor. Rusya Ermenistanla politik ve askeri stratejik ilişkiler içinde, Gürcistanı bölmüş, Azerbaycanla doğalgaz anlaşması imzalamış ki, gelecekte Nabucco projesinin karşısını alsın. Moskova bu gidişatla Yukarı Karabağ sorununun çözümünü de inhisara alıyor. En enteresanı münakeşe iştirakçılarının da Moskovanın inhisarını kabul etmeleri. Böylede Kremlin Karabağ sorununun çözümünü neden Vaşinqtonla görüşmeli ki, gelecekte ABD’nin de bölgede rolünün artmasına kendi eliyle yaşıl işık yaksın?