Mustafa Kemal Paşa, 3 Mayıs 1920 günü Doğu Cephesi Komutanı Kazım
Karabekir Paşa’ya yazdığı bir mektupta “Devlette hiç para kalmadı. Şu
anda içeride para temin edebileceğimiz bir kaynak da yok. Başka
kaynaklardan para temin edinceye kadar Azerbaycan hükümetinden borç
para alınmasını temin etmenizi rica ederim” diyordu. Kazım Karabekir
Paşa, isteği Azerbaycan hükümetine iletti. Bu istek, Azerbaycan Sovyet
Sosyalist Halk Cumhuriyeti ile Ankara Hükümeti arasındaki ilk resmi
temastı.
Azerbaycan’dan Türkiye’ye uzanan kardeş eli
1921 yılı içinde Nerimanov’un şahsi emri ile Azerbaycan Dışişleri
Bakanı Mirza Davut Hüseyinov, kazanılan Birinci-İkinci İnönü Savaşları
münasebetiyle çektiği telgrafta “…Kazanılan bu büyük zaferlerden
dolayı Türk halkını Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adına
kutluyoruz.” diyor ve bu büyük zaferlerin şerefine Azerbaycan halkının
yardım için 30 sistern petrol, 2 sistern benzin, 8 sistern kerosin
gönderdiğini bildiriyordu.
Aynı yılın Mayıs ayında Azerbaycan devleti, TBMM hükümetine 62 sistern
petrol gönderdi ve bundan sonra savaş bitinceye kadar aynı değerde
petrol ve üç vagon dolusu kerosin göndermeyi taahhüt etti. Bu
taahhüdün dışında 1922 yılında Batum yolu ile Azerbaycan dokuz bin
tondan fazla kerosin ve 350 ton benzin gönderdi.
Mustafa Kemal Paşa 1921 yılında Nerimanov’a bir mektup yazarak borç
para talep etmişti. Bu mektubu 17 Mart 1921 günü büyükelçi Nerimanov’a
ulaştırdı. Nerimanov, derhal 500 kg. altın gönderdi. Bunun 200 kg.
devlet bütçesine, kalanı ise mühimmat ve silah için kullanıldı. Daha
sonra Nerimanov Rusya’dan aldığı 10 milyon altın rubleyi Ankara’ya
gönderdi. Bu yardımlarla savaş içindeki ülkenin durumunda belirgin bir
düzelme oldu.
23 Mart 1921’de Azerbaycan hükümeti talep etmediği halde Türkiye’ye
Azerbaycan halkının hediyesi olarak 30 sistern petrol, 2 sistern
benzin, 8 sistern yağ gönderdi.
Nerimanov, Mustafa Kemal Paşa’nın yazdığı mektuba yazdığı cevabi
mektubunda her gün kazanılan başarılarla Türk halkının emperyalizmden
kurtulma günlerinin yaklaştığını, bu yüzden kahraman Türk halkını
kutladığını yazıyor ve sonra ilave ediyordu; “Paşam, bizim Türk
milletinde kardeş kardeşe borç vermez. Kardeş, her zaman kardeşinin
elinden tutar. Biz kardeşiz, her zaman elinizden tutacağız ve tutmaya
devam edeceğiz.” (A. Şemseddinov, Kurtuluş Savaşı Yıllarında
Türkiye-Sovyetler Birliği Alâkaları, shf.66)
Bir yanıt yazın