Site icon Turkish Forum

ENRJİ POLİTİKALARININ YANSIMASI VE EURO /DOLAR

Av. Ergun OzgenTurkishForum Danisma Kurulu Uyesi - 7593

Av. Ergun Ozgen
TurkishForum Danisma Kurulu Uyesi

Son senelerde giderek öne çıkan ABD ile AB arasındaki çıkar çatışmasında, AB’in   finans açısından ayrı bir güç merkezi olarak rezerv para sahasında yer almak istemesi,siyasetteki ısınmanın nedenleri içinde görülmüştür…

AB’in Euro ile küresel ekonomide yer almaya başlaması ile birlikte, ABD’in de karşıt bir strateji içinde uygulamaya koyduğu politikanın özellikle enerji alanlarının kontrolu üzerinden, enerjiye bağımlı olan ve sanayileşen ülkeleri denetlemeyi amaçlaması, güncellik kazanan  olaylarda ayrıca izlenmiştir…

AB ‘in batıda, Çin’in de doğuda  paralellik arz eden  rezerv para politikaları arayışı hatırlandığında, ABD’in son askeri müdahaleler ile bağlantılı yaklaşımı konusunda pek  çok açıklayıcı analizlerde ön görülen strateji ile ilgili yorumlar da yapılmıştır.

Bu konuda özetle,  Çin’in doğuda, AB’in ise batıda şekillendirmeye çalıştıkları stratejik dengeleme ve stratejik kontrol alanlarını genişletme politikalarının global periferindeki görüntüsü ABD’in  karşıt stratejik yaklaşımları itibariyle  ele alındığında petrol kartının ortaya çıkardığı gerçek,aşağıdaki medya kaynaklı dökümde özet olarak ifade edilmiştir. Bu konudaki gelişme ile bağlantılı olarak da anılan açıklamalar ayrıca bir  fikir vermektedir…

ABD’i, Avrupa’nın   artan zenginliği üzerindeki olumsuz gelişmelerin nedenleri içinde 1973/74 petrol krizinin etkisini çok iyi anlamıştır. Dolayısıyla, AB’in finansal rekabetinin dengelenmesi konusunda da bu enerji kaynağının  denetimine politik hedeflerinde açıkça yer verilmiş olduğu görülmüştür…Konu ile ilgili gelişmeler tekrar ele alındığında,1999 Başlarında 1 euro’nun 1,18 ABD doları olarak tedavüldeki yeri hatırlanacaktır. Takip eden dönemde ise, petrol kartının,  “euro, dolar “denklemine olan etkisi konusundaki gelişmelere 1999 tarihinden itibaren basına yansıyan şekliyle bakıldığında,

–  14 Şubat 1999 Milliyet…  Benim dolarım senin Euro’nu yer….

–  16 Mart  1999 Milliyet…  Norveç petrol üretimini kısıyor…

–  30 Mart  1999 Milliyet…   Petrol fiyatı artışta, Euro, Kosova Savaşı ile birlikte

ABD Dolar’ı  karşısında değer kaybediyor…

–  20 Nisan 1999 Milliyet…  Kosova  Savaşı en çok Euro’yu vurdu…

–  21 Nisan 1999 Milliyet…  Savaşın Euro’ya etkisi  Avrupa’yı korkutuyor…

–  26 Nisan 1999 Sabah…  Dolar’da yeniden yükseliş beklentisi…

–  29 Nisan 1999 Sabah… (Av. Merkez Bankası Bşk. Wim Duisenberg)  Euro’da

değer  kaybı devam ettiği takdirde  bu bir endişe kaynağı olabilir…

–  4 Mayıs 1999 Sabah… Yavru Euro, güçlü dolara dayanamadı…

–  6 Mayıs 1999 Sabah…  Yaratılan suni ortam nedeniyle Euro’nun ayakta

duramadığı    ve bu yüzden değer kaybettiği belirtildi…

–   7  Mayıs 1999 Sabah…  G-8 ülkeleri  ve Rusya’nın  Kosova krizini  çözme

konusunda anlaşmaya varmaları  ABD para birimini bir günde 1,84 Mark’tan

1,80’e  indirdi…Barış dolara yaramadı…

–   7 Mayıs 1999 Milliyet..Barış umudu  doları vurdu..

–   10 Mayıs 1999 Sabah, Castro da  dolar hegemonyasına karşı Euro’yu

destekleyenler arasında…

–         28 Mayıs 1999 Hürriyet… Kosova’da  devam eden çatışmalar Avrupa’nın zayıf ekonomik yapısını Euro’nun ABD. doları  karşısında değer kaybetmesinin bir başka nedeni olarak kabul ediliyor…

–         30 Mart 2000 Sabah…  Petrol 25  doların altına indi, “ Opek arzı kıstı, 16  ayda petrol fiyatı % 227 arttı, körfez savaşı seviyesine çıkan  fiyatlar  arzın arttırıcı beklentisiyle  2 haftada % 17 düştü…

–         19 Nisan 2000 Milliyet…  Euro kuşağında enflasyon fırladı…

–         27 Nisan Milliyet…Euro tarihinin en kara günü…Yürürlüğe girdiğinden bu yana %22  değer  yitiren Euro dün 0,9191 dolara indi…

–         2 Mayıs 2000 Milliyet… Euro herkesi fena yanılttı…

–         4 Mayıs 2000 Sabah… Euro’nun düşüşü…

–         4 Mayıs Milliyet…Euro kabus oldu…Faiz artırımına karşın sürekli değer yitiren  Euro dün de tarihinin en düşük seviyesini gördü…

–         9 Mayıs 2000 Milliyet… Avrupalı Bankalar Euro’yu kurtaramadı…

–         31 Ağustos 2000 Sabah…Petrolde ürküten tırmanış, “ 9 dolardan 34  dolara”  (11 Aralık 1998  9,14 ABD doları –  7 Mart 2000 32, 20 ABD doları –  10 Nisan 2000 20,61 ABD doları – 31 Temmuz 2000  25,28 ABD doları -30 Ağustos 2000 34,40 ABD doları…)

–         31 Ağustos 2000 Milliyet…  Euro’daki düşüş  korkutuyor. (Euro uluslar arası piyasalarda dün dolar karşısında 0,8870 le son üç ayın en düşük değerine geriledi. Ayrıca ABD Merkez Bankasınca faizlerin arttırılabileceğine  ilişkin beklentisinin de, Euro’nun değer kaybını destekleyen gelişme olarak yorumlandı…)

–         4 Eylül 2000 Milliyet… Euro petrole boyun eğdi…

–         7 Eylül 2000 Milliyet… Euro taban,petrol tavan 8 Yirmi ayda %33,51) değer kaybeden Euro 86,88  sente geriledi…Petrol  fiyatlarındaki artış rekoru yeniledi…

–         11 Eylül 2000 Sabah… Petrolde rahatlama 2001 de…

–         19 Eylül 2000 Sabah…Euro krizi,Mark’a  yatıranlar yandı… Euro değerinin altında…İhracatının %53 nü AB’ne yapan Türkiye Mark’ın değer kaybından büyük darbe yedi…

–         30 Eylül 2000 Sabah…Danimarka’da Euro’ya red…

–         13 Ekim 2000 Milliyet…Saddam doları dünya ticaretinden silmek için petrolü Euro ile satacağını açıkladı…

–         19 Ekim 2000 Milliyet…Wall Street Euro’yu çökertti..”Hızlı düşüşle açılan Wall Street’in kayıplarını kapatması, Euro’yu tarihinin en düşük seviyesi olan 83,28 sent seviyesine çekti…

–         26 Ekim 2000 Milliyet… Euro’nun freni boşaldı…G-20  zirvesince müdahale sinyali gelmeyince Euro, 82,57 sent seviyesine geriledi…

–         27 Ekim 2000 Milliyet Euro ölüm döşeğinde… 82,29 senti gördü…

–         15 Kasım 2000 Milliyet… OPEC günlük üretimi 1 milyon varil azaltma kararı aldı…ABD. ise stratejik rezervlerini 200 milyon varil arttırdı…

–         17 Kasım 2000 Milliyet…AB. üyeleri ülkelerinde yapılan ankette Euro, çoğunlukla istenilmiyor…

–         1 Ocak 20002 Hürriyet…AB üye 15 ülkeden 12’in 600 milyar dolar değerindeki nakit Euro, günlük hayata girdi…Bu günden itibaren 12 ülkenin ekonomisi toplam 7,6 trilyon Euro’luk  büyüklüğe ulaştı…Böylece Euro, ABD dolarından sonraki en güçlü para birimi oldu…  12 AB. ülkesinin 2000 yılı GSMH toplamı 6 trilyon 785 milyar 400 milyon dolar düzeyinde bulunuyor…Euro, ABD dolarından  sonra dünyanın ikinci büyük para birimi oldu… Euro, Amerika dolarının önderliğine, belki iki yılda değil ama, 12 veya 20 yıl içinde  meydan okuyabilir…

–         8 Ocak 2002 Milliyet…  Euro %7 pahalılık getirdi 12 Avrupa ülkesinin para birimi Euro’ya geçişle  birlikte tüketim maddelerinin fiyatlarında ortalama %7 oranında artış meydana geldi…

–         29  haziran 2002 Milliyet … Euro,doları yakaladı…

–         Sürecin  halen devam etmekte olduğuna ilişkin örnekleri  çoğaltmak mümkündür….

Kısaca,1999 tarihi  ile, 2002  arasında, petrol fiyatları paralelinde Euro, dolar paritelerinin  görüntüsü basına yukarıda belirtilen şekilde  aksetmiştir… ABD ile AB.’in rezerv para  alanı konusundaki rekabetinin  örtülü çatışmasını bu bağlamda izlemek de mümkündür. Bu süreçte, 11 Eylül 2002 terör olayının ortaya çıkardığı ortam içinde, ABD ekonomisinde bazı olaylar da izlenmiştir.ABD yapısında çok önemli yeri olan Enron Word Com  skandalı da aynı zaman aralığı içinde gündeme gelmiştir.

Wall Street  üzerinden şekillenen  finansal krizin küresel etkileri de dikkate alındığında  sürecin, değişik mecralar üzerinden  seyir etmekte olduğu da izlenmiştir..

2003 Başlarına gelindiğinde, Euro’nun direnişi paralelinde ve küresel düzeyde ortaya çıkan diğer olaylar sonucu dolar karşısında Euro’nun tekrar değer kazandığı da görülmüştür… Bu rekabet ortamında, petrol fiyatlarının artması yanında, ABD’in faizler ile oynaması ve bölgesel savaşların etkilerine rağmen Euro, dolara göre  bütün sıkıntılar karşısında  konumunu korumaya gayret etmiştir.

Irak’ın işgali sonucu  Orta Doğu petrolleri bölgesinde meydana gelen kargaşa petrol fiyatlarını 80 Dolar varil düzeyine doğru  yönlendirirken de, bundan en çok yararlanan petrol üreticisi ülkeler içinde ABD karşıtı olan İran ve  Venezuela  olduğu kadar  çok kutuplu dünya düzenine destek veren RF. Oldukları hatırlanacaktır!!!. RF. ‘ gerek AB ve gerekse Çin’i enerji açısından destekleme olanağı da dikkate alındığında,Bu ülkeleri  kontrol etmeyi amaçlayan ABD’nin politik hedefleri içinde uyguladığı Irak’ı işgal stratejisinin zafiyeti de  ortaya çıkmıştır!!!ABD karşıtı politika üreten petrol satıcısı söz konusu ülkelerin, Euro üzerinden Pazar oluşturmaları ihtimali de dikkate alındığında, Euro’nun rezerv para sahasından pay alması, bütün  zorlamalara rağmen görüntüsünü korumaktadır….

Konu özetlendiğinde, ABD.nin bölgede istikrarsızlık yaratmasının ötesinde politik hedeflerini  tümü ile  tutturamadığını, fiyat artışlarının  muhalif güçlerin petrol gelirlerini arttırdığını, bu ülkelerin AB ile Euro üzerinden satışlarını yapabileceklerini, Irak işgali nedeniyle, ABD. her ay 55 milyar Dolar dibi bir savunma harcaması yükü altında kalmış  olduğunu, Irak’ta hala örtülü şekilde  sürmekte olan ulusal direniş hareketinin mevcut kuvvetler ile denetime alınamayacağı gerçeğinin askeri  kanatta da yansıma yapmış olduğunu  olaylar göstermiştir.

Irak yönetiminde istenilen  bir istikrarı  bu oluşumda  sürdürülebilir olanağının zorluğu da görülmüştür.. Yürütmüş oldukları politikalar nedeniyle  ABD. içinde de  neo conlara karşı muhalefetin her geçen gün  arttığı da Bush döneminde  izlenmiştir!!!…

Kısaca, ABD küresel  açıdan yarattığı güvensizlikle  yığınakta  hata yapmıştır!…Irak’ta muharebeleri kazanmıştır ama halka karşı yürüttüğü SAVAŞI  millet ömründe kaybetme durumunda olduğunu da anlamıştır !… ABD.yanlış istihbaratlar üzerine ve özellikle de İsrail’in çıkarlarına göre küresel bir güç olarak geliştirmeye çalıştığı tecrit politikasında, görüldüğü kadar, kendisini tecrit edecek bir sürece zemin oluşturmuştur!…Bu dönem içinde,Arjantin’de yürütülmüş olan Amerikan Devletleri Zirvesinin de sonuçsuz kaldığı,serbest ticaret konusunda  ABD.in istediği sonucu kendi kıtasında bütünü ile sağlayamadığı  da görülmüştür!!!…

Bir diğer yönü ile de, ifade edildiği üzere, enerji politikalarının tersine gelişen yansıması tekrar göz önüne alındığında, ABD.in stratejik çıkarlarının  hesapladığı hedeflerden oldukça uzak bir istikamete doğru   kaymakta olduğu anlaşılmıştır… Ayrıca,  beklentilerin ötesinde   politik hedeflerinin de giderek sapmaya başladığı diğer yönden görülmüştür!!! Bu süreç, ÇOK KUTUPLU DÜNYA DENGESİNİN  oluşmasına da  önemli şekilde katkı sağlamıştır…

Euro / Dolar mücadelesinin yeni bir  sayfa üzerinde  biçimlendirilmeye çalışıldığı günümüzde, AB yönünden bu konuda geri adım AB sonuna neden olacağından  1999 yılından bu yana  süre gelen   finans alanındaki  mücadelenin  dün olduğu gibi, bu gün de  sürmeye devam edeceğini  var saymak   gerekmektedir…

ERGUN ÖZGEN

Exit mobile version