“AMAL” GELENEĞİ

KAZAK TÜRKLERİNİN NEVRUZ ÖNCESİ “AMAL” HELALLEŞME GELENEĞİ (14 MART)

Kazak Türkleri Nevruz bayramına bir hafta kala “Amal” geleneğini bir kutlamayla gerçekleştirirler. “Amal” insanlar arasındaki hoş görü, affetme, helalleşme, saygı ve paylaşımı yansıtır. Kutlama, Nevruz bayramından önce tüm küslüklerin ve dargınlıkların sona erdirilmesiyle yeni yıla barış ve huzur içinde girme amacıyla düzenlenir. Bu kutlama unutulan bir geleneğin yeniden canlanmasının bir örneğidir.
Amal bayramı, Kazak halkının Nevruz bayramından önce kutlanan güzel bir bayramı olarak bilinir. Eskiden bu bayram sadece Batı Kazakistan ve Rusya sınırındaki Kazaklara has bir gelenekken, daha sonraları bütün Kazakistan halkı kutlamaya başlamış.
Yeni Yılı Baybaktı Kazıbek takvimine göre kutlayanlar 14 Nevruzu Amal ya da “Körisu (görüşme, kavuşma)” günü olarak biliyorlar. O gün köy halkı erkenden kalkıp kendisinden büyük insanlara selam verir ve hal hatır sorar. Selamlaşarak “Yeni yaşın kutlu olsun!”, “Nice yaşlara, ömrün uzun olsun!” diye dilek dilerler. Körisu gününde eski kırgınlıklar, kızgınlıklar, öfkeler, küs olanlar birbirini misafirliğe çağırır, akrabalarla esenlik, sağlık sorulur, birbirine kut-bereke dilerler. Ayrıca Körisu gününde kış mevsiminden sağ-salım çıktıkları için sevinerek birbirlerini yoklama yaparlar. Körisü gününü sabırsızlıkla bekleyen her aile kendi sofrasını önceden hazırlamaya başlarlar. Sofralara Kazak halkına özel tatlılar, pişiler, yemekler konulur. Körisu günü, herkesin birbirine sadece selam verme, iyi dilekler dileme günü değil, büyüklere saygı gösterme günü olarak da bilinir. Körisu günü sadece bir gün değil, günlerce devam edebilmiş. Böylelikle herkesin birbirine dilediği iyi dileklerle dolu olan kutlama 22 Mart, Nevruz bayramına kadar uzamış.

Kazak Türklerinde Nevruz günü Mevlid okutulur. Evler boyanır, temizlenir. Yeni ve temiz elbiseler giyilir. Ateş üzerinden atlanır. Bu uygulamyı yaparak eski yılın kötüklerini ve hastalıklarını yok edip, yeni yıla sağliklı ve mutlu şekilde girdiklerine inanılır. O gün yapılan yemeğe “Nevruz köcö” adını verilir ve komşulara dağıtılır.
Kırgızistan’da da 20 Mart günü, Nevruz kutlamasından bir gün önce halk küslük ve dargınlığın sona ermesi için helâlleşme adetini gerçekleştirirler ve o gün tüm küslükler biter. Aynı gün halk bir araya toplanır ve Nevruz günü yenilecek olan geleneksel bayram yemeği sümölök için hazırlıklara başlarlar.

SHURUBU KAYHAN -KIRGIZ / TURKISHFORUM- ABDULLAH TÜRER YENER