Turkish Forum

Bilim Dışı Kriterlerle Atamalar  ve Üniversitelerimiz

Türkiye’de 129’u devlet, 75’i Vakıf,  4 Vakıf MYO ile 207 üniversitede 183,493 öğretim üyesi ve görevlisi  8,3 milyon öğrenciye  eğitim vermektedir. Nitelikli bir  öğretiminin  yapılabilmesinin ön şartı,  akademik kadroların  birikimi yeterli,  intihale bulaşmamış, sorun çözücü ve  yaratıcı olmasıdır. Nitelikli bir eğitim için   fen  ve matematik bilimlerin yanında sosyal bilimlere de (felsefe, sosyoloji, psikoloji)  önem verilmelidir. - kutuphane ogrenci universite

Türkiye’de 129’u devlet, 75’i Vakıf,  4 Vakıf MYO ile 207 üniversitede 183,493 öğretim üyesi ve görevlisi  8,3 milyon öğrenciye  eğitim vermektedir. Nitelikli bir  öğretiminin  yapılabilmesinin ön şartı,  akademik kadroların  birikimi yeterli,  intihale bulaşmamış, sorun çözücü ve  yaratıcı olmasıdır. Nitelikli bir eğitim için   fen  ve matematik bilimlerin yanında sosyal bilimlere de (felsefe, sosyoloji, psikoloji)  önem verilmelidir.

Son yıllarda basına yansıyan haberlerde öğretim üyelerinin nitelikleri sorgulanır olmuştur.  Akademik kadrolar liyakate dayalı  olarak  kullanılmamaktadır.  Üniversitelerde bilim jürilerinin nitelik eksenli, liyakate dayalı olarak seçilerek belirlenmemiş olması  buradaki en önemli sorundur.   Bu süreçte bilimsel üretkenlikten kopma beraberinde üniversitesinin  kurumsal yapısına yabancılaşmayı da tetiklemektedir.   Belli  sayıda nitelikli  makale yayımlamak, akademik terfi için ön koşullardan biri olup, “akademik teşvik” adı altında yayınlanan makale ve bildiri sayısına göre prim alınan bir sistem,  akademisyenleri yayın yapmaya teşvik etmektedir.

Bu kapsamda Turkish  Forum’da  17 Ekim 2022  tarihinde yayınlanan yazımın başlığı  “Dünya Üniversite Sıralamalarında Türk Üniversiteleri  Neden Alt Sıralarda?”idi. (https://www.turkishnews.com/tr/content/2022/10/17/dunya-universite-siralamalarinda-turk-universiteleri-neden-alt-siralarda-2/)  “Üniversiteler Açılırken Eğitimde  Kalite Sorunu”  başlıklı yazımda da  üniversitelerimizde kalite sorunu gündeme taşınmıştır. https://www.turkishnews.com/tr/content/wp-login.php?redirect_to=https%3A%2F%2Fwww.turkishnews.com%2Ftr%2Fcontent%2Fwp-admin%2Fpost.php%3Fpost%3D759370%26action%3Dedit&reauth=1)

Şimdi önemli bir konuya değinmek istiyorum. Ankara’da   değerli bir öğretim üyesinin ismini taşıyan bir vakıf üniversitesinde “belli  sayıda makale yayımlamak, akademik terfi için ön koşullardan biri” olmasına rağmen bu yok sayılmış,  9 kriter icat edilerek YÖK tarihine kötü bir örnek olarak geçecek bir  atama yapılmıştır. Ayrıca,  “…en az üçü başka üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsünden olmak üzere ilan edilen kadronun BİLİM  alanı ile İLGİLİ en az beş profesör” hükmü de  yok sayılmıştır.   

YÖK tarihine örnek olarak geçecek olan 9 “gülünç” ve “bilim dışı”  kriterler aşağıdadır.  Söz konusu kriterler ile Hukuk Fakültelerinde profesör atanırsa, o ülkelerde hukuktan söz etmek mümkün değildir. Hakim hakimliğini, avukat avukatlığını, savcı savcılığını yapamaz.  Profesör olacak aday “genç”, “dinamik” ve “yetkin” ise ataması yapılacak, değilse atanmayacak. Bu durumda acaba üniversiteye  öğretim üyesi değil de “atlet mi” alınmak isteniyor sorusu akla gelmektedir. Bu  “bilim dışı” kriterler dünyanın hangi saygın üniversitelerinde  geçerlidir diye bir soru sorulursa, cevap basittir: Hiçbirinde.

  • Dosyanın düzenli olması,
  • Taşınır bellek,
  • Adayın genç olması,
  • Adayın dinamik olması,
  • Adayın projeci olması,
  • Adayın yaşı,
  • Adayın dinamikliği,
  • Adayın lisans programlarında ders vermesi,
  • Adayın yüksek lisans programlarında ders vermesi.  

Bu konuda YÖK’e başvuru 18 Ekim 2022 tarihinde yapılmıştır ama aradan 3 aya  yakın bir zaman geçmesine rağmen  karar verilememiştir.

Atanmayan  aday ile atanan aday arasında uluslararası kriterlere göre “bilimsel uçurum” varsa (3010-541=2.469), bu atama YÖK mevzuatına uygun olmadığı gibi, üniversite açısından da bir kayıp demektir. Bilim dışı 9 kriter esas alınarak yapılan atama için söylenecek tek şey  vardır: “Sözün bittiği yer.” Sessizlik, sözün bittiği yerde başlar; ama söz bittiği için başlamaz. O zaman fark edilir olur. Üniversitelerarası Kurul’un  29 Mart 2021 tarihinde Video Konferans yoluyla almış  olduğu karar  ilgili üniversite tarafından nedense   yerine getirilmemiştir: “Komisyonumuz söz konusu jüri üyelerinin  tamamının uluslararası ticaret alanından olması gerektiği kanaatine ulaşılmıştır.” 

 Bu konuda alınmış 5 önemli yargı kararı yok sayılırsa Anayasamızdaki “hukuk devleti” ilkesi bundan zarar görür:  “Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun  E. 1990/744, K. 1991/41, K.t. 11.10.1991  Kararı, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’nun E. 1991/453, K. 1992/38, (14.02.1992) Kararı,  Danıştay 8. Dairesi’nin E. 2004/6289, K. 2006/735, K.t.: 27.02.2006 Kararı,  Danıştay 8. Dairesi’nin 27.09.2010 tarih ve 2010/3384 Esas No, 2010/4726 Kararı, Danıştay 8. Dairesi’nin E. 2010/5235, K. 2010/5843, K.t.: 05.11.2010 Kararı”  

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Adil Yargılama Hakkı başlığını taşıyan 6’ncı  maddesinin makul süre ilkesi bu süreçte dikkate alınmamıştır. Çünkü YÖK mevzunda olamayan kriterler icat edilerek yapılan atama  makul süre içinde görülmemiştir: 2022-2018= 4 yıl.“1. Herkes davasının, medeni hak ve yükümlülükleriyle ilgili uyuşmazlıklar ya da cezai alanda kendisine yöneltilen suçlamaların esası konusunda karar verecek olan, yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından, kamuya açık olarak ve makul bir süre içinde görülmesini isteme hakkına sahiptir. Bir suç ile itham edilen herkes, suçluluğu yasal olarak sabit oluncaya kadar masum sayılır.”

ODTÜ URAP Koordinatörü Prof. Dr. Ural Akbulut, üniversitelerimizin dünya sıralamalarında üst sıralarda yer alamamasını şöyle açıklamaktadır: “Bunun temel nedeni, etki değeri yüksek dergilerdeki bilimsel makale sayılarımızın gereken hızlarda artırılamayışı ve etki değeri en düşük Q4 grubu dergilerdeki makalelerin azaltılamayışıdır. Üniversitelerimizin genellikle yayın ve atıfları her yıl az da olsa artmaktadır ama artış hızımız, dünya ortalamasının altında kalmaktadır.”

URAP’ın  Türkiye üniversiteleri genel sıralaması; makale puanı, atıf puanı, bilimsel doküman puanı, doktora puanı ve öğretim üyesi/öğrenci puanı kriterlerine göre yapılmıştır. Kriterler için puanlama şöyledir:

  • Makale sayısı: SCI, SSCI VE AHCI taramalarına giren ve etkinlik çarpanı bakımından ilk yüzde 75’lik dilimde yer alan dergilerde basılan makale sayısı,
  • Atıf sayısı,
  • Toplam bilimsel doküman sayısı,
  • Doktora sayısı.

Yukarıda yer alan 9 kriter ile bir atama yapılıyorsa, bu tip atamalarla Türkiye’nin 11’nci Kalkınma Planı hedefleri ulaşılması mümkün değildir: “Dünya akademik başarı sıralamaları 2023 itibariyle Türkiye’den en az 2 üniversitenin ilk 100’e ve en az 5 üniversitenin de ilk 500’e girmesi sağlanacak.”   Eski bir DPT mensubu  olarak 2020’li yıllarda böyle kriterler ile profesör ataması yapıldığını rüyamda görsem inanmazdım. Bu durumda 11’nci Kalkınma Planı hedeflerine ulaşılması bir  hayaldir. Sebebi,  yanda yer alan gazete küpüründedir: “Torpilsiz, liyakate dayalı  bilim olmadıkça Türkiye asla ilerleyemez.!”

Prof. Dr. Sadık Rıdvan Karluk

1948 yılında Eskişehir’de doğdum .1970’de Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdim. Kısa bir süre Maliye Bakanlığı ve Sayıştay’da çalıştıktan sonra 1972 yılında Eskişehir İTİA İktisat Bölümü’nde akademik kariyere başladım. 1975’te doktor, 1979’da doçent oldum. 1975 – 1976’da İngiltere Sussex Üniversitesi’nde doktora üstü çalışmalar yaptım. 1982 yılında Devlet Planlama Teşkilatı Başbakan Turgut Özal’ın direktifleri doğrultusunda kurulan AET Genel Müdürlüğü’nün (şimdiki AB Bakanlığı) başkanlığını yaptım. 1984 – 1985 döneminde İktisadi Kalkınma Vakfı Yönetim Kurulu üyeliğinde bulundum, 1982 – 1985 yılları arasında İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı’na (Nuh Kuşçulu) danışmanlık yaptım. Bu dönemde Türkiye’de Yabancı Sermaye Yatırımları konusunda iki kitabım (biri İngilizce) ile İhracatta Vergi İadesi kitabım İTO tarafından yayınlandı. 1985 yılında Paris’te OECD nezdinde Türkiye Büyükelçiliği’ne Planlama Müşaviri sıfatıyla tayin edildim. Görev yaptığım dönemde Türkiye’yi 4 Komite’de temsil ederek, Türkiye’de kalkınmakta olan bölgeler konusunda OECD’nin önemli bir araştırmasının (Regional Problems and Policies in Turkey) basılmasına katkıda bulundum. 1990 yılında yurda dönüşümde DPT Müsteşar Müşavirliği’ne getirildim. Daha sonra Başbakanlık Başmüşavirliğinde Türkiye ile Türk Cumhuriyetlerinin ekonomik ilişkilerinin gelişmesinde bir model olan “Türk Ödemeler Birliği” kurulması için bir proje geliştirdim. 1991 yılında profesörlüğe atanarak Anadolu Üniversitesi’ne geçtim. Anadolu Üniversitesi’nde Türkiye Ekonomisi, Uluslararası İktisat, Uluslararası Ekonomik Kuruluşlar, Avrupa Birliği, Avrupa Birliği Türkiye İlişkileri , Dış Ticaret Teorisi ve Politikası, Uluslararası Entegrasyonlar derslerini kendi eserlerimi esas alarak yürüttüm. Akademik kariyerimde 23 yüksek lisans, 16 doktora tezi yönettim. Bu öğrencilerim arasında çeşitli üniversitelerde görev yapan çok sayıda profesör, doçent ve yardımcı doçent bulunmaktadır. Üniversite Senato ve Yönetim Kurulu üyeliği yaptım, İktisat Fakültesi Dekanlığım döneminde AÖF kapsamında bulunan tüm iktisat kitaplarının yeni formata göre yazılmasına yazar ve editör olarak katkıda bulundum. İkinci (1981), Üçüncü (1992) ve Dördüncü (2004) Türkiye İktisat Kongrelerine bildiri sunarak katılan tek öğretim üyesiyim. Dördüncü Türkiye İktisat Kongresi Bilim Komisyonu üyeliği yaparak Türk Sanayici ve İşadamları Vakfı (TÜSİAV) Bilim Kurulu Başkanlığı görevinde bulundum. 1996 yılında TOBB Milletlerarası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce: ICC) Uluslararası Ticaret ve Yatırım Politikaları Komisyonu’nda (Commission on Trade and Invesment Policy) ICC Türkiye Temsilciliğine getirildim. Son 10 yıldır TOBB ICC IFO World Economic Survey kapsamında her üç ayda Türkiye ekonomisindeki gelişmeler ile ilgili olarak gönderilen sualnameleri cevaplandıran 12 uzmandan biriyim. “Uluslararası Ekonomi: Teori ve Politika”, “Türkiye Ekonomisi: Cumhuriyetin İlanından Günümüze Yapısal Değişim”, “Avrupa Birliği”, “Türkiye Avrupa İlişkileri: Bir Çıkmaz Sokak” ve “Uluslararası Kuruluşlar” başlıklı temel ders kitaplarım dahil yayınlanmış 24 kitabım, 300’den fazla makalem, 12 ortak ve 3 çeviri eserim vardır. Beş ders kitabım (642-908 sayfa aralığında) 42 baskı yapmıştır. Tüm üniversitelerde ders kitabı ve yardımcı kitap olarak okutulmaktadır. Ortak yazarlı bir ders kitabım TÜBA üniversite ders kitapları 2012 yılı telif ve çeviri eser ödülü olmak üzere 6 “bilimsel araştırma ödülüne” sahibim. Diğer araştırma ödüllerim şunlardır: 1984: Enka Vakfı, “Türk Ekonomisinin Dünya Ekonomisine Entegrasyonu,” Bilimsel Araştırma Yarışması Üçüncülük Ödülü, 1982: Türkiye Milli Kültür Vakfı: Teşvik Armağanı, Dal: İktisat, 1981: İktisadi Kalkınma Vakfı, “AET ile İlişkilerimizin Atatürkçü Ekonomik Politika Açısından Değerlendirilmesi,” Behçet Osmanağaoğlu İnceleme Yarışması Birincilik Ödülü, 1979: Pamukbank, “Dışsatımın Özendirilmesinde Ticari Bankalarımızın Yeri” Bilimsel Araştırma Yarışması İkincilik Ödülü. ABD ABI Enstitüsü’nün Yılın Eğitimcisi (Man of the Year 2011) ödülü sahibiyim. Özgeçmişim WHO’s WHO Dünya, Asya ve Türkiye baskılarında yer almıştır. (Who’s Who in Asia 2012, Asya’da Kim Kimdir 2’nci baskı, 01/11/2011, Who’s Who in the World 2011, Dünyada Kim Kimdir, 28’nci baskısı, 03/12/2010, Günümüz Türkiyesi’nde Kim Kimdir, 01/05/2005). Özgeçmişim Turkischer Biographiscer Index/Turkish Biographical Index’te (2004, s.563) yer almıştır. Google Akademik’te 1.070 (05.02.2018) atıfım vardır. Eskişehir Sanayi Odası, Eskişehir Ticaret Odası, İstanbul Sanayi Odası, Ankara Ticaret Odası, Ankara Sanayi Odası, Kayseri Sanayi Odası, İşveren Dergisi, İktisadi Kalkınma Vakfı Dergisi gibi oda dergilerinde yazılarım yer almıştır. Türkiye’de yayınlanan çok sayıda bilimsel derginin hakem heyetinde yer almaktayım. Ders kitaplarım: 42 baskı yapmış olup 3.884 sayfadır.

Comments

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir