ESKİ ASKERLER (11)

ESKİ ASKERLER (11) - Three members of the Independence Tribunal miralay ali cetinkaya scaled
ESKİ ASKERLER (11) - Kel Ali Bey Cetinkaya

ESKİ ASKERLER (11)

HÜSEYİN MÜMTAZ

                “Kitap Yazan Eski Askerler” dizimizin bu günkü konuğu, “Miralay” Ali Çetinkaya.

                Bende mevcut kitabı, “ASKERLİK HAYATIM”. (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Şubat 2011)

1878 yılında Afyonkarahisar’da doğdu. Babası demirci ustası Ahmet Efendi, annesi Fatma Hanım’dır. Babasını küçük yaşta kaybetti.

Afyonkarahisar Rüştiyesi’nde ve Bursa Askeri İdadisi’nde okudu. Ardından 1898 yılında Harp Okulu’nu bitirdi. Devrin pek çok genç subayı gibi Balkanlar’da görev yaptı ve orada Resneli Niyazi Bey, Enver Bey, Ali Fethi Bey ile tanıştı. 1907’da Manastır’da İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı. Hareket Ordusunun 31 Mart İsyanı’nı bastırmasından sonra II. Abdülhamit’in tahtan indirilmesinde ve Alâtini Köşkünde ikamete götürülürken korunmasında Muhafız Birlik Komutanı Ali Fethi Bey’in yardımcısı olarak görev aldı.

Trablusgarp’ın işgali üzerine gönüllü subay olarak Trablusgarp Savaşı’nda Mustafa Kemal ile aynı cephede savaştı. Trablusgarp’taki başarılarından ötürü binbaşı rütbesine terfi etti.

I. Dünya Savaşı’nda Irak, Kafkasya ve Makedonya cephelerinde çarpıştı. Yarbaylığa yükseldi. Kut’ül Ammare’de dört ay Türk Birliklerine karşı dayanan İngiliz birliğini teslim alınmasında büyük katkısı oldu. Başarılarından ötürü Türk, Alman, Avusturya madalyaları ile ödüllendirildi.

Mondros Mütarekesi’nden sonra İstanbul’da Karakol Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı ve Yediler diye bilinen ilk faaliyet grubunun içinde bulundu. Anadolu’ya silah, cephane kaçırmak için uğraştı. Bu dönemde Mefharet Hanım ile nişanlandı ve daha sonra gerçekleşen evliliklerinden “İstiklal”  adlı bir kızı dünyaya geldi.

İzmir’in işgalinden az önce, Ayvalık’taki 172. Alay Komutanlığı’na getirildi. 29 Mayıs 1919 tarihinde Ayvalık’ı işgal eden Yunan ordusuna karşı ilk direnişi başlattı ve halkın da katılımını sağlayarak, Ayvalık Cephesini oluşturdu, “İLK KURŞUN”u attı. Ekim 1919 tarihinde askerlikten istifa etti ve 1920 yılında toplanan son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’na Afyonkarahisar milletvekili olarak girdi. İstanbul’un işgali üzerine Malta sürgünleri arasında yer alarak yurttan uzaklaştırıldı. 1921 yılında serbest bırakıldı ve yurda dönerek Afyonkarahisar mebusu olarak TBMM 1. Dönem’e katıldı.

Okumaya devam et  Atatürk’ün din anlayışı

1925 yılında TBMM’de tartıştığı Ardahan Milletvekili Halit Paşa’yı öldürdü; ancak meşrû müdafaa halinde olması düşüncesiyle hakkında kovuşturma yapılmadı.

Şeyh Said İsyanı’ndan sonra kurulan ve 7 Mart 1927 tarihine kadar görev yapan İkinci Dönem Ankara İstiklâl Mahkemesi’nin başkanlığını yaptı. Mahkemenin “Üç Ali’ler” diye bilinen üyelerinden birisiydi (diğerleri; Kılıç Ali ve Necip Ali). Mahkemenin baktığı en önemli davalardan birisi Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası‘nin Şeyh Said İsyanı ile bağlantılı görülüp kapatılmasına yol açan davadır. Bir diğer önemli dava ise Mustafa Kemal’e karşı düzenlen İzmir Suikastı ile ilgili davadır. Mahkeme bu davada bütün Terakkiperver mensubu milletvekillerini ve muhalefetteki etkili İttihatçıları tutuklama kararı almış; hatta tutuklananların delil yetersizliği nedeniyle serbest bırakılmasını isteyen Başbakan İsmet Bey’i de tutuklama kararı almıştır.

16 Şubat 1934 tarihinde Bayındırlık Bakanı oldu. 1939-1940 yıllar arasında bir süre de Ulaştırma Bakanlığı yaptı. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Ulaştırma Bakanıdır.

Ulaştırma Bakanlığı’ndan ayrıldıktan sonra 1946 yılına kadar Afyonkarahisar milletvekili olarak kaldı.

21 Şubat 1949 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti. Cenazesi Afyonkarahisar’a defnedildi.


Comments

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir