Türk Dünyası Pan-Türkizm hakkında ne düşünüyor?

Türk milletleri (Kazak, Özbek, Türkmen, Kırgız, Türk ve Azeriler) Pan-Türkizm hakkında ne düşünüyor?

Bu soruya Azerbaycan’dan yanıt veren Anar Suleymanov bakın ne söylüyor:

Ben Azerbaycanlıyım, kendimi kültürel olarak Türk görüyorum ve bu soruyu milletin görüşü hakkında herhangi bir genelleme yapmadan kendi adıma ve kendi gözlemlerime dayanarak cevaplayacağım.

Pan-Türkizm veya Türk milliyetçiliği varlığımız için yaşamsaldır ve hayatidir. Ben bunu temel insani ihtiyaçtan – güvenlikten doğan milliyetçilik olarak adlandırırdım. Agresif bir şekilde büyüyen Pan-Germanizme, daha sonra Pan-Slavizme tepkiydi ve daha sonra kimliğimize, güvenliğimize ve bağımsızlığımıza zarar verebilirdi. Pan-Cermenizmin aksine, milliyetçiliğimiz bize diğer uluslardan üstün hissetmeyi öğretmedi. 19. yüzyılın sonlarında Azerbaycan aydınlarının bize yön vermesi için Türkçülük yegane ve yegane tercihti. Ve atalarımızın aldığı kararın çok ileri görüşlü olduğuna inanıyorum.

Sebepler:

Daha büyük kaynaklara erişim. Anadolu, Batı ve Orta Asya’nın bir bölümünü kapsayan Türk dilini konuşuyoruz. Kapımızı yağmalayan daha büyük bir Pan-Slavizme tepki olarak Türk milletleriyle dayanışma oluşturabiliriz. Varsayımsal “Pan-Kafkasizm” veya gerçek “Pan-İranizm” Pan-Slavizm’e dayanamaz. Kabile Kafkas milletleri sayıca azdı ve onlarla ortak çıkarlar bulmak zordu. İran zayıf ve fazla dindardı. Ama yakınımızda ortak çıkarlar kurabileceğimiz Osmanlı İmparatorluğu, Tatarlar vardı. Ne yazık ki Türk dayanışmamız Orta Asya’da fazla ilgi görmedi. Azerbaycan, Kafkas, Türk ve İran kültürlerinin çılgın bir kokteyliydi. Biz de bu üçlüde sadece Türklüğü vurguladık.

Zamana ayak uydurun. Dünyada milliyetçilik, aydınlanma, modernite ve laiklik ile birlikte adım attı. Pan-Türkizm ise Türk milletlerinin dayanışmasını, modernliği, laikliği ve batılılaşmayı savundu. Pan-Türk aydınlarının çoğu eğitimlerini Sorbonne, München gibi Avrupa üniversitelerinde almışlardır. Göçebe Türk kültürü, dini ve ataerkil İran veya Kafkas kültürüne göre modernite ve sekülerlik ile biraz daha fazla örtüşüyordu. Göçebe Türkler için din, İslam’dan laikliğe kolayca “geçmemizi” sağlayacak bir öncelik değildi. Ayrıca göçebe İslam öncesi Türk kültüründe ataerkillik Kafkasya veya İran’daki kadar güçlü değildi, çünkü göçebe kültür erkek ve kadını ev işlerini paylaşmaya zorladı ve kadın biraz daha özgürdü. Sonuç olarak Azerbaycanlılar, Tatarlar ve Osmanlı Türkleri, Müslüman dünyasında ilk laik cumhuriyetleri kurdular. Hatta kadınlara bazı Batı Avrupa ülkelerinden daha önce oy hakkı tanındı. Bu arada “Pan-İranizm” Ahundzade gibi laik Azerbaycanlı aydınlar tarafından da geliştirilmiş, ancak ne Azerbaycan’da ne de İran’da fazla destek görememiştir. Bugün Azerbaycan ve Türkiye, Orta Asya’nın “gerçek” Türk halklarından daha çok Pan-Türkizm’e bağlı kalmaktadır. Pan-Türkizm bazen bağlamından koparılmış ve alınmış olmasına rağmen, laiklik ile kardeşçe ilişkisini sürdürmektedir. “Bir millet, iki devlet” diyoruz ki bu çok doğru ve etkilidir. Maalesef Tatarları bağımsızlığa giden yolda yarı yolda kaybettik.

Pan-Türkizm genetikle ilgili değildir ve olamaz. Türkçe konuşan ülkeler karışık bir geçmişe sahiptir (sadece kaç tane Y haplogrup ve alt kladları olduğunu sayın) ve genetik açıdan benzerlik bulmak neredeyse imkansız olacaktır. Günümüz Azerbaycanlıları ve Türk halkının DNA karışım testlerinde güçlü yerel bileşenleri var ve bizler gerçek Batı Asyalılarız.

Bugün Azerbaycan’da Pantürkistler ve muhalifleri var. Pan-Türkizm, esas olarak Azerbaycan’ın batı bölgelerinde (Gence-Gazakh, Karabağ) ve laik insanlar arasında popülerdir. Liberalizm ile ortak bir yanı olduğu için bizim libtardlarımız bile Pan-Türkizm’e biraz sempati duyuyor. Birçokları için Pantürkizm, bağımsızlığımızı, laikliğimizi korumamıza ve Orta Asya ile ekonomik birliğimizi oluşturmamıza izin veren bir ideolojidir.