MONTRÖ
HÜSEYİN MÜMTAZ
Bir haftadır kitaplığın dördüncü rafından göz kırpıp duruyor.
Sırtında “büyük harflerle “LOZAN MONTRÖ” yazıyor.
Kitabı, nihayet bu sabah dayanamadım, uzanıp aldım…
Kapak ise şöyle “TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN ULUSLARARASI TEMELLERİ: LOZAN-MONTRÖ”.
1985 Lefkoşa Basımlı. Yazan: Reha Parla. TC Lefkoşa Büyükelçilik Müsteşarı.
…
Yazsam olmaz, yazmasam gönül razı değil…
…
“Takdim”e Reha Parla şöyle başlıyor:
“Bu çalışmanın, yalnız Lozan ve Montrö metinlerini içine alan ilk baskısı Dışişleri Bakanlığınca Aralık 1984’de yayınlanmıştı. Amaç. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve varlık belgeleri olan Lozan Antlaşması’nın ve Montrö Sözleşmesi’nin hükümlerini anlaşılır bir Türkçe’yle birarada vermekti.
Genişletilmiş bu ikinci baskı ile, Lozan/Montrö sistemi, onu tamamlayan düzenlemeler ve Türkiye Cumhuriyeti üzerindeki tehditlerin ve emellerin geçmişteki ifadesi, hala da kaynağı. Ölü Sevr belgesinin önemli bölümleri aynı yerde toplanmış olmaktadır”.
Lozan’ı anlatan ilk bölümden sonra geliyoruz gündemi (şimdi allak bullak eden) ikinci bölüm, Montrö’ye… Sayfa 119.
“BOĞAZLAR REJİMİ HAKKINDA MONTREUX’DE 20 TEMMUZ 1936 TARİHİNDE İMZA EDİLEN SÖZLEŞME” diye başlıyor ve şöyle devam ediyor;
“Bulgaristan, Fransa, İngiltere, Yunanistan, Japonya, Romanya, Türkiye Cumhuriyeti, SSCB, Yugoslavya;
Boğazlar genel terimiyle tanımlanan Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi ve Karadeniz Boğazından geçişi ve gidiş-gelişi (ulaşımı), Lozan’da 24 Temmuz 1923 tarihinde imza edilmiş olan Barış Antlaşması’nın 23’üncü maddesiyle saptanan ilkeyi, Türkiye’nin güvenliği ve Karadeniz’e kıyısı olan devletlerin Karadeniz’deki güvenliği çerçevesi içinde koruyacak biçimde düzenleme isteği duyarak;
İşbu sözleşmeyi, 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan’da imza edilmiş olan sözleşmenin yerine geçirmeye karar vermişler ve temsilci olarak aşağıdaki zatları atamışlardır:
(…..)”
…
Vay canına…
Meğer Montrö, Lozan’ın 23’üncü maddesini; “Türkiye’nin güvenliği ve Karadeniz’e kıyısı olan devletlerin Karadeniz’deki güvenliği çerçevesi içinde koruyacak biçimde düzenleme isteği” sonucu hazırlanıp imzalanmış.
Demek Lozan ile Montrö doğrudan ilgili ve birbirinin tamamlayıcısı imiş…
Demek öyleymiş…
Bir yaşıma yeni girdim. 5 Nisan 2021
Bir yanıt yazın