ABD’de Kalifornia Valiliği, 1982 yılında Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan‘ı öldürmek suçundan ömür boyu hapis cezasına çarptırılan terörist Hampig Sasunyan’ın tahliye edileceğini geçen hafta açıklamıştır. Bu konuda AVİM’de Hazel Çağan Elbir bir yazı yayınlamış, QHA, ParsToday, Hyetert, DW, Daily Sabah, Cumhuriyet, NTV, NewsKrackTurkey, World News, Sözcü ile The US State Department (opposes the decision of the judiciary to release the perpetrator of the assassination attempt on the Turkish consul) bu kararı haber olarak vermişlerdir.
Haber üzerine ABD Dışişleri Bakanlığı kınama mesajı yayınlamış, Dışişleri Bakanı Antony Blinken ise karardan hayal kırıklığı duyduğunu açıklamıştır.
Rahmetli Arıkan, 28 Ocak 1982 tarihinde konsolosluğa giderken otomobilinde öldürülmüş, suikastı Ermeni Soykırımı İçin Adalet Komandoları (Justice Commandos of the Armenian Genocide: JCAG) ile Ermeni Devrimci Ordusu (Armenian Revolutionary Army: ARA) adlı örgüt üstlenmişti. JCAG, 1975 – 1983 yılları arasında faaliyet gösteren aşırı milliyetçilerden oluşuyordu. Arıkan’ın trafik ışıklarında bekleyen otomobilini kurşun yağmuruna tutan Sasunyan, aynı gün yakalanmış diğer terörist Krikor Saliba izini kaybettirmişti.
JCAG; 1978 yılında Paris Büyükelçiliği Çalışma Ataşeliği ve Türkiye Turizm Bürosuna patlayıcı maddeler atılmasından, 6 Ekim 1980 tarihinde Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan’ın evinin bombalanmasından ve Ocak 1982’de Arıkan suikastını geçekleştiren terörist örgüt idi. O dönemde 19 yaşında olan Sasunyan, suikasttan iki yıl sonra Ocak 1984’te mahkum edilerek ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştır. Diğer saldırgan Saliba’nın aynı yıl Lübnan’a kaçtığı ve iç savaşta öldüğü iddia edilmiştir.
Los Angeles Bölge Yüksek Mahkemesi’nin tahliye kararı, Kalifornia Valisi Gavin Newsom’un karara itiraz etmeyeceğini açıklaması sonrasında kesinleşmiştir. Hapis cezasının 25’nci yılını doldurmasıyla birlikte şartlı salıverilme başvurusu yapma hakkı kazanan Sasunyan’ın önceki tahliye talepleri reddedilmişti. Bu konuya 8 Haziran 2020 tarihinde yayınlanan “Kaliforniya Valisi Gavin Newsom’tan Ermeni Terörist Hampig Sasunyan’a Veto”başlıklı yazımda değinmiştim. ;
Vali Newsom 25 Mayıs 2020 tarihinde, “Kayıttaki kanıtları inceledikten ve değerlendirdikten sonra, Bay Sassounian’ın güvenli bir şekilde serbest bırakılmadan önce ek iş yapması gerektiğine inanıyorum. Buna göre, serbest bırakılırsa toplum için hala mantıksız bir tehlike oluşturduğunu ve Kurul’un Bay Sassounian’ı şartlı tahliye etme kararını tersine çevirdiğimi görüyorum” demişti.
Aradan bir yıl geçmeden afsız ömür boyu hapis cezasına çarptırılan Hampig Sasunyan’ın tahliyesi gündeme gelmiştir. Sasunyan, 2019 yılında şartlı salıverilmek için başvuruda bulunmuş, Aralık 2019’daki duruşmada mahkeme, Sasunyan’ın şartlı tahliyeye uygunluğuna karar vermişti. Türkiye’nin girişimleri sonucu Kaliforniya valiliği veto yetkisini kullanarak Mayıs 2020’de şartlı tahliye talebinin uygunluğu kararını reddetmişti.
Bu yıl kararın alınmasında Biden’ın seçilmesinin etkisi olmuştur. Çünkü seçim döneminde Ermenilere soykırımı tanıyacağı sözünü vermiştir.
“Eski Başkan Yardımcısı Joe Biden, Cuma günü Ermeni Soykırımı Anma Günü’nü, Osmanlı İmparatorluğu’nun çoğunluğu Hıristiyan Ermenilere yönelik 1 milyondan fazla katliamı bir soykırım olarak tanıyan bir kararı destekleme sözü verdi.”
“Joe Biden için Ermeni soykırımı, içgüdüsel ve siyasi kariyerinin bir parçası. Senato Dış İlişkiler Komitesi Başkanı olarak Biden, Ermeni Soykırımı Kararı (S. Res.106) da dahil olmak üzere çok sayıda yasa tasarısına ortak sponsor oldu ve Türk Ermeni gazeteci ve insan hakları savunucusu Hrant Dink’in soykırımı savunduğu için öldürülmesini kınayan bir yasa çıkardı. Son olarak Biden, seleflerinden farklı olarak cumhurbaşkanı seçilirse Ermeni soykırımını tanımayı ve insan haklarını bir öncelik haline getirmeyi taahhüt etti.”
Başkonsolos Arıkan’ı katleden Sasunyan’ın 27 Aralık 2019’da görülen duruşmada şartlı tahliye talebi kabul edilince, ABD’de yaşayan Türkler, Sasunyan’ın şartlı tahliyesi konusunda Vali Newsom’a kararı durdurma çağrısı yapmıştı. Sasunyan’ın af taleplerine karşı çıkılmış, Türk düşmanlığıyla beslenen çarpık bir ideolojiye dayanarak, planlı ve kasıtlı olarak işlediği ve mahkumiyeti süresinde pişmanlık sergilemediği açıklanmıştır. Eyleminin basit bir cinayet değil, bir nefret suçu ve terörist eylem olduğu vurgulanmış, Türkiye’nin Ermeni terör örgütlerinin saldırılarında 31’i diplomat 58 vatandaşını şehit verdiği belirtilmiştir.
Sasunyan’ın şartlı tahliye talebinin kabul edilmesini Dışişleri Bakanlığı şiddetle kınamıştır: “Kaliforniya Valisi’nin onayına tabi ve temyize açık bulunan bu kararı kuvvetle kınıyor ve reddediyoruz. Görevi başında şehit edilen diplomatımızın katilinin salıverilmesinin önünü açan bu karar, evrensel hukuk ilkeleri ve adalet anlayışına aykırılık teşkil ettiği gibi terörizmle mücadelede iş birliği ruhuyla da bağdaşmamaktadır. Türkiye, nefret suçlarının yeniden tırmanışa geçtiği ve uluslararası dayanışmaya en çok ihtiyaç duyulan günümüzde son derece tehlikeli bir emsal teşkil edecek olan bu vahim kararın uygulanmaması için tüm itiraz yollarını kullanacaktır. Bu çerçevede en önemli sorumluluk, benzer kayıplar yaşamış olan ABD makamlarındadır. Bu vesileyle, şehit diplomatımız Kemal Arıkan ve terör kurbanı tüm şehitlerimizi bir kez daha saygı ve rahmetle anıyoruz.”(https://www.turkishnews.com/tr/content/2020/05/27/kaliforniya-valisi-ermeni-teroristin-tahliyesini-reddetti/)
Dava sürecini izleyen Türk-Amerikan Ulusal Yönlendirme Komitesi’nin (TASC) karara ilişkin yazılı açıklamasında, “25 Mayıs 2020 günü Vali Gavin Newsom, 1982 yılında Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan’ı katleden terörist Hampig Sasunyan’ın şartlı tahliyesini reddetti” denilmiştir.
Vali Newsom’a teşekkür edilen açıklamada Güney Kaliforniya Amerikan-Türk Derneği ve diğer Türk-Amerikan derneklerinin isimleri de yer almıştı. Aradan yıl bile geçmeden farklı bir karar alınmasını Dışişleri Bakanlığı Türk milletinin vicdanını derinden yaraladığını belirterek kararı kınadığını açıklamıştır:
“ABD yönetiminin tüm aksi yöndeki girişimlerine rağmen kararın değiştirilmediğine” işaret edilen açıklamada, “Bu vahim karar evrensel hukuk ilkeleri ve adalet anlayışıyla bağdaşmamaktadır.” Dışişleri açıklamasında, “Türkiye, Ermeni terör örgütlerinin saldırılarında 31’i diplomat 58 vatandaşını şehit vermiştir. Nefret suçlarının tırmanışa geçtiği, uluslararası dayanışmaya en çok ihtiyaç duyulan bir dönemde siyasi saiklerle vahşi bir katilin salıverilmesi terörizmle mücadelede işbirliği ruhuna da zarar vermektedir.”
Sasunyan’ın tahliyesi kesinleşince ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken karara tepki göstermiştir: “Dışişleri Bakanlığı, 1982’de Türkiye’nin Los Angeles Başkonsolosu Kemal Arıkan cinayetinden mahkum edilen Hampig ‘Harry’ Sasunyan’ın California eyaletinde şartlı tahliye edilecek olmasından büyük hayal kırıklığına uğradı. Bir diplomata saldırmak yalnızca belirli bir kişiye karşı ağır bir suç değildir, aynı zamanda diplomasinin kendisine de bir saldırıdır. Dünyanın dört bir yanında hizmet veren Amerikalı diplomatlarının güvenliğini sağlamak için, diplomatlara suikast düzenleyenlerin mümkün olan en yüksek cezayı almalarını ve bu cezaları şartlı tahliye ya da erken tahliye olmaksızın çekmelerini savunmak, ABD’nin uzun süredir var olan tutumudur. Sayın Arıkan’ın ailesine ve Türkiye Dışişleri Bakanlığı’ndaki meslektaşlarımıza kayıpları için bir kez daha en derin taziyelerimizi sunuyoruz.”
Gelişmeleri anlayabilmek için biraz gerilere gitmek gerekir. ABD Başkanı Woodrow Wilson’un (Wilson İlkeleri) Birinci Dünya Savaşı sonrasında 8 Ocak 1918 tarihinde ABD Kongresi’nde dile getirdiği ilkelerin 12’nci maddesi Osmanlı İmparatorluğu ile ilgiliydi. İmparatorluğun Türk olmayan kısımları, Türk olmayan milliyetlere verilecekti.
Nitekim savaş sonrasında imzalanan Sevr (Sevres) Anlaşması’nda (madde 88-93) Osmanlı Ermenistan Cumhuriyeti’ni tanıyacak, Türk-Ermeni sınırını hakem sıfatıyla ABD Başkanı belirleyecekti.
Wilson, 22 Kasım 1920’de Trabzon, Erzurum, Van ve Bitlis illerini Ermenistan’a vermiştir. Sevr Anlaşması’na göre “Batı Ermenistan” (Western Armenia) yukarıdaki haritada yer almıştır.
Ermenistan’da Türkçe yayın yapan Western Armanian TV kanalında 6 Aralık 2019 tarihinde Iğdır, sözde Batı Ermenistan’ın vilayeti olarak gösterilmiştir.
Türkiye karşıtı derin bir proje: “Sözde Batı Ermenistan Cumhuriyeti.” ASİMED Başkanı Savaş Eğilmez bu gelişmelere tepki göstermiştir.
Başkan Wilson’un önerdiği harita ile TV kanalında yayınlanan harita arasında aşağıda görülebileceği gibi büyük benzerlik vardır.
Biden’ın seçilmesinin üzerinden uzun bir zaman geçmesine rağmen Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı aramamasının nedenlerinden biri Ermenilere verilmiş sözde soykırım sözü olabilir.
Vali Newsom’ın kararını değiştirmesinde, Washington Büyükelçiliğimizin bu dönemde tayin sebebiyle vali üzerinde etkinlik gösterememesini de dikkate almak gerekir. Çünkü, Waşington Büyükelçisi Serdar Kılıç Mart 2021’de Türk Amerikan toplumuna veda mesajı yayınlamıştır: “Türk Amerikan toplumunun değerli üyeleri, 14 Nisan 2014 tarihinden bu yana büyük bir onurla sürdürdüğüm Waşington Büyükelçiliği görevimi tamamlamış bulunmaktayım.”
Cumhurbaşkanlığı’nın Resmi Gazete’de yayınlanan kararıyla ABD’nin Washington Büyükelçiliği’ne 23 Şubat 2021 tarihinde eski Eskişehir Milletvekili Doç. Dr. Murat Mercan atanmış, fakat geçen sürede göreve başlamamıştır. 14 Nisanda da Serdar Kılıç görevi bırakmış, bu dönemde de vali kararını değiştirmiştir. Yeni Büyükelçi’yi yakından tanırım. Babası Dr. Nafiz Mercan ile eşim Dr. Sena Karluk Eskişehir DDY Hostesinde birlikte görev yapmışlardı.
Biden söz verdiği gibi 24 Nisan’da sözde Ermeni tehcirini “soykırım” (genocide) diyerek tanımlarsa, Türkiye büyük bir sıkıntıyla karşı karşıya kalacaktır.
Biden‘ın seçim öncesi New York Times muhabirleri ile yapılan söyleşisinin basına yansıması, bazı gerçeklerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Söyleşinin Türkiye ile ilgili bölümünde bizleri rahatsız edici ifadeler yer almıştır. Rusya’dan silah sistemleri alınması eleştirilmekte, Kürt konusu başta olmak üzere Türkiye’ye dayatılmak istenen politikalardan söz edilmekte, Doğu Akdeniz’de doğal gaz araştırmaları yapılmasına karşı çıkılmakta ve seçimler yoluyla iktidarın değiştirilmesi için muhalefetin destekleneceği açıklanmaktadır. Bunlar kabul edilemez. Bu tutum, ABD’nin başka ülkelerin içişlerine müdahale ettiği görüşünü haklı çıkarmaktadır. )
“Evet. Onunla çok zaman geçirdim. Kendisi Türkiye’nin cumhurbaşkanı ve çok daha fazlası. Şimdi yapmamız gerektiğini düşündüğüm şey, ona karşı çok farklı bir yaklaşım benimsemek ve muhalefet liderliğini desteklediğimizi açıkça ortaya koymak. Sürece katılmak isteyen Kürt nüfusunu parlamentolarına entegre etmek için bir süredir çalışan bir yolumuzun olduğu bir konumda olduğumuzu açıkça ortaya koyuyoruz. Çünkü aslında ne düşündüğümüzü konuşmalıyız. Bazı silahları ona satmaya devam edip etmeyeceğimizin bir bedelini ödemek zorunda kalsak ta….” (This interview was conducted Dec. 16, 2019, and published Jan. 17, 2020.)
Biden’a birilerinin yukarıdaki fotoğrafları hatırlatması gerekir. Bu iki fotoğraf Ermenilerin nasıl bir millet olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. Biden; ABD bayraklarının Çinli okul çocuklarının altında ezilmesini ve Pekin Belediyesi’nin çöp konteynırlarının üzerine ABD bayraklarının renginde, 50 yıldızdan oluşan boyama yapılmasını nasıl karşılardı? Merak etmekteyim.
Biden tıpkı Başkan Ronald Reagen gibi (yanda) tehciri soykırım olarak 24 Nisan’da açıklarsa, Pul’da olduğu gibi toprak ve yeniden tazminat talepleri gündeme gelecek, sözde tanıma kararı alan Parlamento sayısı hızla artacaktır. Yumurta kapıya gelmeden şimdiden önlem alınmalıdır.
ABD’li Ermenilerin Türkiye’den tazminat talepleri şimdilik suya düşmüştür. ABD’deki Ermenilerin 1915 olayları dönemine ilişkin aileleri adına istedikleri tazminatlar ve araziler için açtıkları davalarda Kalifornia Temyiz Mahkemesi ret kararı vermiştir. Kalifornia Eyaleti Bölge İdare Mahkemesi, 26 Mart 2013’te aldığı kararda, iddianın yargılamaya konu edilemeyecek ve özü itibariyle siyasi bir sorun olduğu sonucuna varmıştı. Türkiye lehindeki bu karar Ermeni diasporasını durdurmamıştır.
ABD’deki Ermenilerin avukatları, kararı Nisan 2013’te temyiz mahkemesine taşımış, 9. Bölge Temyiz Mahkemesi iki davayı birleştirmiştir. Türkiye adına Dışişleri Bakanlığının idaresinde yürütülen 9 yıllık hukuk mücadelesi sonunda Kalifornia Temyiz Mahkemesi Türkiye’yi haklı bulmuştur. Mahkeme 8 Ağustos 2019 tarihinde Ermenilerin temyiz itirazını dava konusu “zamanaşımına uğradığı” gerekçesiyle reddederek ilk derece mahkemesinin kararı onanmıştır.
Temyiz Mahkemesi, kararını ilk derece mahkemesinin “siyasi sorun doktrini” yerine “zamanaşımı” gerekçesine dayandırarak Türkiye’yi güçlü kılmıştır. Mahkeme ayrıca; savaş dönemlerinin yarattığı güçlüklerin zamanaşımı sürelerini hakkaniyet gerekçesiyle durdurabildiğini, davacılar bakımından böyle bir mağduriyetin oluşmadığını, çünkü davacıların iddia edilen “katliamların” gerçek mağduru olmadıklarını, çoğunun atalarının onlarca yıl önce ABD’ye göç ederek yerleştiklerini belirtmiştir.
Mahkeme, Ermenilerin iddialarına karşı incelemeye girmeden talepleri oybirliği ile reddetmiştir. Davayı açan Ermeni kökenli Amerikalılar, temyiz incelemesinin aynı heyet tarafından veya 11 yargıçtan oluşan yeni bir heyet tarafından yenilenmesi için 22 Ağustos 2019 tarihine kadar talepte bulunma imkanına sahip olmasına rağmen davacılardan böyle bir talep gelmemiştir. Davacı Ermenilerin bu taleplerinde ısrar etmemelerinde, kararın sağlam hukuki temellere dayalı olması ve oybirliğiyle verilmesi etkili olmuştur.
“Yalana karşı topyekun mücadele” edilmemesi durumunda Türkiye’yi toprak talepleri gibi zorluklar beklemektedir. Ermeni terörüne 40’tan fazla diplomatını şehit vermiş Dışişleri Bakanlığı’mızın öncülüğünde uluslararası kuruluşların yanı sıra TÜSİAD, MÜSİAD, işveren ve işçi sendikaları, odalar ve borsalar birliği, barolar, eczacı birlikleri ve üniversiteler harekete geçip yurt dışındaki eşdeğerlerine gerçekleri anlatmak için daha neyi bekliyorlar?
Sözde Ermeni soykırımı yalanlarına karşı gerçekleri dünya kamuoyuna anlatacak üst düzeyde bir kurum oluşturulmalı, YÖK üniversitelerde “ERMENİ ARAŞTIRMALARI ENSTİTÜLERİ” kurulmasını sağlamalıdır. Bunun en son örneği Karabağ savaşı sonrası diaspora Ermenilerinin Türk düşmanlığının artmasıdır. “Covid-19 zamanında savaş: Dağlık Karabağ ve Ermenistan’da insani felaket” başlıklı yazıda Türkiye ve Azerbaycan düşmanlığı yapılmaktadır: “Hospitals, churches, kindergartens, and schools were hit during the bombardment and missile attacks, which included the use of internationally banned cluster bombs.”
Son gelişimler üzerine ABD’deki Türk kuruluşları TASC, USAN ve TADA, Vali Gavin Newsom’a “Bir Teröristi Serbest Bırakma Duyurusunda Büyük Endişe Duyuyor” çağrısında bulunmuştur: “Federal Hükümeti Sasunyan’ı Tutuklamaya ve Dava Açmaya Çağır.” Çağrının Türkçe metni yandadır.
1933’de Nazilerin yakmaya başladıkları kitapların yazarı Yahudi kökenli Stefan Zweig’ın “Akıl ve siyaset nadiren aynı yolda buluşur” sözü günümüzde Ermeniler için geçerliliğini koruduğu sürece, sözde Ermeni soykırımı gündemden düşmeyecektir. Mark Twain’e ait olduğu söylenen “Gerçek Ayakkabılarını Giymeden, Yalan Dünyayı Üç Kez Dolaşır” sözü de doğrudur.
Türkiye en az Ermeniler kadar gerçeklerin ortaya çıkması için çaba harcamalı, bunun için yumurta kapıya gelmeden önlem almalıdır. Bugün 15 Mart. 24 Nisan 2021’e sadece 40 gün var. Boşa geçirecek bir günümüz bile yok. Son pişmanlık fayda etmez, biz tanımıyoruz demekle de alınan karar ortadan kalkmaz. Ben kendimce bir katkıda bulundum ama yeterli değildir.
***
Bugün 15 Mart. Ermeni katillerin Talat Paşayı katlettikleri gündür. Unutmayalım, unutanlara da hatırlatalım. İttihat ve Terakki Fırkası’nın üç önemli şahsiyetinden biri olan Talat Paşa, 1915 Tehcir Kararı alındığında Dahiliye Nazırı idi. 15 Mart 1921 günü, kendisini izleyen ve onu öldürmek için yaşadığı apartmanın karşısında bir daire tutmuş olan Soğomon Tehliryan adında bir Emeni genç tarafından, caddede yürürken tabanca kurşunlarıyla katledildi.
Berlin 3 Numaralı Eyalet Mahkemes’inde görülen cinayet davası, sıradan bir cinayet mahkemesi dışına taşarak 1915 tehcir tanıklarının anlattıklarının tartışıldığı bir platforma dönüştü. Tehliryan, 1915’te ailesinin, gözleri önünde nasıl katledildiğini anlattı ve Talat Paşa’yı öç almak için öldürdüğünü söyledi. Mahkeme, beraatına karar verdi.
Mahkeme tutanakları, tehcirin tanığı Arnim T. Wegner tarafından 1921’de yayımlandı. Eser Türkçe’de ilk defa Doğan Akhanlı tarafından “Talat Paşa Davası Tutanaklar” adıyla 2003’te yayımlandı. (Belge Yayınları, 181 sayfa) Böyle bir cinayetin dünya politik çevrelerinde olduğu gibi Türk halkında da yankısız kalması düşünülemez. Unutmayalım, Unutturmayalım. Bu konuda Emin Çölaşan’ın dünkü yazısı yandadır.
Bir yanıt yazın