Fransa’da yayın yapan Mediapart’tan Nicolas Cheviron’un haberine göre Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Galatasaray Üniversitesi’ndeki Fransız hocalara B2 düzeyinde Türkçe bilme şartı getirdi
Boğaziçi Üniversitesi’ne sadece kilometrelerce uzaklıkta Boğaz kıyısında yer alan Fransızca konuşan Galatasaray Üniversitesi (GSÜ) rektörlüğü, YÖK’ün Türkçe dil yeterliliği şartını içeren kararını geçen yılın aralık ayında Fransız öğretim üyelerine iletti. Karardan etkilenecekler arasında yaklaşık 20 yıldır Türkiye’de çalışan öğretim üyeleri bulunuyor.
Üniversitedeki Fransızca öğretmenlerinin artık Yüksek Öğretim Kurulu’nun talimatıyla görece yüksek düzeyde Türkçe yeterliliğine sahip olmaları gerekmekte. Bu şartı yerine getirmeyenler çalışma izinlerini almayacaklar veya izinleri uzatılmayacak, bu da kalışlarını “yasadışı” hale getirecek – ancak bunların birçoğu on yıllardır Türkiye’de yaşıyor.
Üniversitede yaklaşık 30 öğretmen Fransa tarafından aday gösterilir.
Cumhurbaşkanı Francois Mitterand ve Türk mevkidaşı Turgut Özal tarafından iki ülke arasındaki ikili ilişkileri ilerletmek amacıyla 1992 yılında açılan Galatasaray Üniversitesi, binlerce öğrenciyi ağırlayan Fransızca konuşan bir kurum.
Mezun olduktan sonra, aldıkları birinci sınıf iki dilli eğitim nedeniyle çoğunlukla seçkin çevrelerde istihdam edilmekteler.
Uzmanlar, hareketin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından geçen yıl uygulamaya konan eğitim değişikliklerine misilleme olabileceğini söylüyorlar.
Bunlar, Fransa’daki tüm Türk öğretmenlerin Fransızca bilmesini, sosyal uyumu korumasını ve aşırılığı besleyen ayrımcılığa karşı savaşmasını gerektiriyor.
Bununla birlikte, Fransız sistemindeki değişiklikler bir yıl önce duyurulmuş ve öğretmenlere yeterli bir dil bilgisi edinmeleri için yeterli zaman tanıyorken, Ankara’nın tek taraflı olarak ortaya koyduğu ani gereklilik sert bir şekilde eleştirilmiş ve birçok tanınmış Fransız akademisyen yasadışı yerleşimciye dönüştürülmüştür. .
Türkiye’de ikamet veya çalışma izni bulunmayanlar banka hesabı açamaz ve daireleri için elektrik hesabı tutamaz.
İstanbul’daki MEF Üniversitesi’nde hukuk profesörü olan Güçlü Akyürek, ülkelerin egemenlik ilkesi doğrultusunda yabancıları etkileyen tedbirler alabilmesine rağmen bu tür kısıtlayıcı işlemlerin hukuki bir temeli olmadığını söyledi.
“Galatasaray Üniversitesi, Fransa ile uluslararası bir anlaşma ile kurulmuş bir üniversite. Bu nedenle, Türkiye uluslararası anlaşmalara norm hiyerarşisine göre saygı göstermek zorundadır. Bir düzenleme böyle kurulmuş bir üniversitenin statüsünü değiştiremez ”dedi.
Kendisi de Galatasaray Üniversitesi mezunu olan Akyürek, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin tüm ülkeleri sakinlerinin özel hayatlarını korumaya çağırdığını söyledi. Bu, Galatasaray Üniversitesi’nde Türklerle evlenen Fransız öğretmenler için de geçerli.
İstanbul Sabancı Üniversitesi’nden siyaset bilimci Berk Esen, bu kararın hükümeti eleştirenleri yüksek öğretim sisteminden temizleme ve muhalefeti sınırlamak için üniversitelerin kontrolünü ele geçirme çabalarının bir parçası olduğunu düşünüyor.
Esen, “Türk üniversitelerine tahsis edilen akademik özgürlüklerin ve özerkliğin azalmasının bir başka işareti ve hükümetin üniversiteleri siyasi arka bahçesine dönüştürme konusunda apaçık bir girişimi temsil etmektedir. Diğer yüksek kaliteli üniversitelere, hükümetin artık politikalarına karşı muhalefeti hoş görmeyeceğine dair bir uyarı gönderecek. Yabancı akademisyenlerin bu kadar kısa sürede Türkçe öğrenmesi zor olduğu için bu, Türkiye’de yerleşik yabancı akademisyenlerin sayısında azalmaya neden olur” dedi.
Esen, Şu anda hareket Galatasaray Üniversitesi’ni hedef alırken başka üniversitelere de yayılabileceğini düşünüyor.
“Maalesef bu hareket, Türk üniversitelerinde artan yabancı dil öğretimi kullanımını eleştiren bazı milliyetçi çevreler arasında destek oluşturabilir”diye ekleyen Esen “Ne olursa olsun, bu Türkçe öğretimi ve araştırmayı güçlendirmenin yolu değil.” dedi.
Konuya ilişkin konuşan YÖK yetkilileri şu bilgileri verdi:
“Galatasaray Üniversitesi’nin Fransa tarafından gönderilen hocalarından B2 düzeyinde Türkçe istendiği doğru. Fakat bu uygulama sadece ‘mütekabileyet esasında’ istenen bir taleptir. Zira Fransa devleti bir yıl önce almış olduğu karar çerçevesinde masrafları Türkiye tarafından ödenmek üzere Fransa’daki üniversitelere ve ortaöğretim kurumlarına gönderilen Türkçe okutmanlarından ve din görevlilerinden B2 düzeyinde Fransızca istemeye ve bunu sağlayamayanlara vize vermemeye başlamıştır.
Kurulumuz da uzun müddet sonuçsuz kalan müzakereler sonucu, mütekabiliyet esasında Fransa tarafından gönderilenler için de aynı şartı aramaya başlamıştır.
Fransa’nın aynı konu ile ilgili almış olduğu kararı gözden geçirdiği ve değiştirdiği aynı gün almış olunan karar değiştirilecektir.
Konu Fransa’nın yükseköğretim konularında Türkiye ile olan ilişkilerinde ‘eşitlik esasında değil, bir üst pozisyonda kendisini konumlandırma’ tavrından ileri gelmektedir.”