Arap haberleri için “Türkiye’nin Batı Afrika ve Sahel’deki varlığının artıları ve eksileri” başlığı ile bir yazı kaleme alan Sinem Cengiz özetle aşağıdaki görüşlerini belirtiyor
Türk parlamentosu bu hafta Aden Körfezi’ne, Somali sularına ve Umman Denizi’ne deniz birliklerinin konuşlandırılması için yetki süresinin uzatılmasını onayladı. İlk kez 2008’de parlamento tarafından onaylandığından bu yana, bu konuşlandırmaya ilişkin önergeler her yıl uzatıldı. Normalde, uzatma haber değeri taşımaz; ancak bu kez uzatma Gine Körfezi’nde korsanların Türk denizcileri kaçırdığı haberi ile aynı zamana denk geldi.
Gine Körfezi, dünyadaki korsanlık için en tehlikeli bölge olarak kabul ediliyor ve Türk gemileri bu rotadan büyük ölçüde kaçınıyor. Türkiye, geçen yıl 25 Haziran – 10 Aralık tarihleri arasında Birleşik Görev Gücü’nü komuta ederek Aden Körfezi, Somali kıyıları ve Hint Okyanusu’nda korsanlıkla mücadelede önemli bir rol oynadı.
Türk donanma komandoları konuşlandırılmalarından bu yana Aden Körfezi’ndeki korsanlığı önlemede oldukça etkili oldular ve 2009’da bir Yunan gemisini kaçırmaya çalışan korsanları tutukladılar.
Türkiye’nin Batı Afrika’ya katılımı Somali’dekinden daha az olmasına rağmen, Ankara Batı Afrika ve Sahel’de olanlara çok dikkat ediyor. Bu nedenle, Türk yetkililerin bu bölgedeki ülkelere yaptığı ziyaretler, esas olarak askeri işbirliği ile ilgili anlaşmaların imzalanmasını içermekte.
Moritanya, Mali, Nijer, Çad ve Burkina Faso’yu içeren Sahel, DAEŞ ve El Kaide unsurları gibi şiddet içeren aşırıların ve teröristlerin neden olduğu zorluklarla karşı karşıya kalan bir başka sorunlu bölge. Sahel ve Batı Afrika’daki iç içe geçmiş ve karmaşık güvenlik ve jeopolitik sahneler nedeniyle Türkiye’nin bu bölgedeki ülkelerle ilişkilerinde güvenlikleştirme ve militarizasyon iki temel unsurdur.
Erdoğan, 2018 yılında Moritanya’ya yaptığı ziyarette Türkiye’nin Sahel’de terör ve kaçakçılıkla mücadele eden beş ülkeden oluşan yeni bir güce 5 milyon dolar bağış yapacağını duyurdu. “Türkiye, Sahel’de karşı karşıya kaldığınız tehlikeleri en iyi anlayan ülkelerden biri. Bu nedenle G5 Sahel gücüne yardım etmek için 5 milyon dolar vermeye karar verdik ”dedi. Burkina Faso, Çad, Mali, Moritanya ve Nijer’i bir araya getiren G5 Sahel, teröristlerin yer edindiği kanunsuz bölgelerde otoriteyi yeniden tesis etmek için 5.000 askeri eğitmeyi ve donatmayı hedefliyor.
Nijer, bölgeye yönelik uluslararası terörle mücadele stratejilerinin merkezinde yer almaktadır. Geçen Temmuz ayında Çavuşoğlu ülkeyi ziyaret ederek askeri işbirliği ve diğer anlaşmalara imza attı. Bu, Ankara’nın Katar, Libya ve Somali’deki mevcut üssüne ek olarak Türkiye’ye üçüncü bir Afrika ülkesinde yer sağlayacak.
Türkiye 2010’ların başında Somali’de ilk insani girişimlerini gerçekleştirdi. Bu ikili ilişkiler hızla derinleşti ve Türkiye bölgede askeri ve siyasi güç kazandı. Somali, Türkiye’nin yumuşak güç unsurlarının sert güç enstrümanlarıyla nasıl birleştirildiğini göstermek için çok güzel bir örnek.
Güvenlik, Türkiye’nin Afrika politikasında önemli bir rol oynuyor. 2015’ten beri militarize bir yaklaşım Ankara’nın hem Batı hem de Doğu Afrika ülkeleriyle ilişkilerinin bir parçası haline geldi. Bu, Türkiye’nin Moritanya, Çad, Sudan, Gine, Nijerya, Benin, Gambiya ve son olarak Nijer gibi bölgedeki çoğu ülke ile imzaladığı güvenlik işbirliği anlaşmalarında açıkça görülmektedir.
1990’ların başlarında “yumuşak güç” terimini icat eden siyaset bilimci Joseph Nye’nin belirttiği gibi, amaçları açısından sert güç ile yumuşak güç arasında hiçbir fark yoktur. Ancak hedefler aynı olsa da araçlar çok farklı. Bu gerçeğin farkında olan Türkiye, bu nedenle yumuşak ve sert gücünü Sahel ve Batı Afrika’daki rolünü genişletmek için birlikte kullanıyor.
Bu Türk hamleleri, Ankara’nın Sahel ve Batı Afrika ülkeleri ile güçlü ilişkiler kurmayı hedeflediği uzun vadeli stratejinin bir yansımasıdır. Bu bölgedeki siyasi, ekonomik ve askeri etkinin kapsamını genişletmek, bu stratejinin en güçlü motivasyonudur. Ancak Sahel ve Batı Afrika, bölgenin yarattığı rahatsız edici risklere ek olarak, birçok uluslararası ve bölgesel oyuncu için bir tiyatro, Türkiye’nin manevra alanını kısıtlayan bir şey.
Sinem Cengiz, Türkiye’nin Orta Doğu ile ilişkilerinde uzmanlaşmış bir Türk siyasi analistidir. Twitter: @SinemCngz
Bir cevap yazın