Biden ile yeni bir sayfa mı?..

Amerika’nın yeni Başkanı Biden ile Türkiye ilişkilerinin nasıl şekilleneceği en çok merak edilen konuların başında geliyordu. Çünkü Biden’in eski Başkan Trump’tan daha keskin ve kararlı tutumu biliniyor ve Türkiye karşıtı sözleri de hep anımsatılıyordu. - buluz

Amerika’nın yeni Başkanı Biden ile Türkiye ilişkilerinin nasıl şekilleneceği en çok merak edilen konuların başında geliyordu. Çünkü Biden’in eski Başkan Trump’tan daha keskin ve kararlı tutumu biliniyor ve Türkiye karşıtı sözleri de hep anımsatılıyordu.

Konu ile ilgili Amerika’nın Sesi (VOA) bir analiz yazısı yayınladı. ABD ileTürkiye ilişkilerinde nelerin değişebileceği konusunda bir fikir edinebilmemiz için bu analizi sizlerle paylaşmak istedik:

“Felaketler yılı” olarak da anılan 2020 yılı Türk-Amerikan ilişkilerinde de sorunlarla bitti. Yılın son ayında ABD, Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi alımı nedeniyle Türkiye’ye yaptırımlar getirdi.

Peki, 2021’de neler olacak? Her ne kadar 2020 yılı ilişkilerde kötü bir haberle tamamlansa da uzmanlar bunun 2021’in de mutlaka kötü geçeceği anlamına gelmediğini ifade ediyor.

Şimdi herkesin merak ettiği soru şu; deneyimli siyasetçi Joe Biden’ın başkanlığı döneminde iki ülke artık sorunları bir şekilde en azından idare edilebilir düzeye getirip ilişkilerinde temiz bir sayfa açabilecek mi?

Uzmanlara göre, ABD’nin Joe Biden döneminde Türkiye’den ana beklentisi Transatlantik işbirliğini güçlendirmeye yönelik adımlar atması; özetle S-400’den Doğu Akdeniz’deki gerilime kadar uzanan birçok konu başlığında bir NATO müttefiki gibi davranması olacak.

Amerikan Alman Marshall Fonu (GMF) Ankara Ofisi Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı’nın bu konudaki görüşleri şöyle.

“Biden’ın aslında dış politikadaki belki de baskın olarak şu anda öne çıkan tek politik yaklaşımı Avrupa ile ilişkileri yeniden yakınlaştırmak. Yani Transatlantik işbirliğini yeniden güçlendirmek. Dolayısıyla ABD olarak bu yönde çalışırken diğer müttefiklerden de yani Türkiye dahil Avrupalı müttefiklerden de benzer bir yaklaşım sergilemelerini bekleyecek. Bu çerçevede tabi Türkiye’den Transatlantik uyum ve güvene zarar verdiğini düşündüğü politikalarını değiştirmesini isteyecek. Bunların arasında savunma sanayinin, Rusya’yla yakınlaşmasından Doğu Akdeniz’de NATO üyeleriyle Türkiye’nin yaşadığı gerilime kadar Türkiye’den talepleri olacaktır. Bunun yanı sıra tabii Kıbrıs bir NATO ülkesi olmasa da yine bu konuda da Biden’ın Trump’tan daha aktif olması ve Kıbrıs’ta gerilimi düşürmek üzere tarafları yeni bir sürece teşvik etmesi de beklenebilir. Hatta belki de göreve gelmesinin ilk birkaç ayı içinde bir Kıbrıs özel temsilcisi bile atayabilir, Biden.”

Uzmanlara göre, ilişkilerde yeni dönemde de S-400 konusu en önemli gündem maddelerinden biri olacak. Ünlühisarcıklı, gerek Biden’ın gerekse Türkiye’nin gündeme taşıyacağı konularından birinin yaptırım sürecinin yönetilmesi ve mümkünse sona erdirilmesi olacağı görüşünde. GMF uzmanı, Ankara’dan atması beklenen adımlardan belki de ilkinin Rusya’yla son yıllardaki yakınlaşma sürecini artık bırakması ve yüzünü Transatlantik ittifaka yeniden çevirmesi olacağını ifade etti:

Okumaya devam et  Kıbrıs’ta Oyuna Gelmeyelim!

“NATO’nun veya Transatlantik işbirliğini güçlendirmenin belki bir uzantısı veya onun kapsamında da ele alınacak olan bir konu, NATO çerçevesinde Rusya’ya karşı bir tek bir politika geliştirilmesini, NATO ülkelerinin bu politika etrafında birleştirilmesini sağlamak. Çünkü Biden yönetimi daha doğrusu Demokrat Parti genel olarak Rusya konusunda çok kararlı bir duruş sergiliyor dolayısıyla Türkiye’den aslında Rusya’yla yakınlaşma sürecini yavaşlatması ve sona erdirmesini de bekliyor olacak.”

Türkiye’ye yaptırım kararının aslında Trump yönetiminde alınmış olmasının Biden için bir şans da olabileceği görüşünü dile getiren Ünlühisarcıklı, “Bence zamanlaması iyi oldu çünkü yeni başkanın ilk birkaç haftasında yaptırım uygulanacağına eski başkanın son birkaç haftasında uygulanması bana göre yeni başkana bir anlamda beyaz sayfa açmak için veya ilişkileri olumlu bir döngüye sokmak için bir fırsat verdi” diye konuştu.

Ünlühisarcıklı, yaptırım paketinin Amerika’nın daha önce Çin’e uyguladığı CAATSA yaptırım paketiyle bire bir aynı olduğuna da dikkati çekerek, “Yani aslında sanırım şu olmadı, ‘Amerikan yönetimi hadi öyle bir şey yapalım ki Türkler’e ders verelim’ veya ‘ya Türkiye bizim müttefikimiz biraz daha hafif bir paket uygulayalım’ falan gibi düşüncelerle değil aslında standart uygulamasını yapmış gibi görünüyor” dedi.

Ünlühisarcıklı’nın dikkat çektiği bir husus da yaptırımların Türk ekonomisini hedef almaması, hatta savunma sanayinin bütününü de hedef almaması. Şimdi başka kanallarla yapılacak alımların, veya örneğin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Savunma Sanayi Başkanlığı’nı kapatıp, oluşturabileceği yeni kurumun da yaptırım paketine dahil edilip-edilmeyeceği sorusunun öne çıktığını ifade eden Ünlühisarcıklı’ya göre, bu noktada iki ülkenin de önünde bir manevra alanı var:

“Türkiye’nin savunma sanayi başkanlığı kanalını kullanmadan yapacağı savunma sanayi dış ticareti ve işbirliklerinin olağan mı kabul edileceği yoksa bir yaptırımı delme girişimi olarak mı kabul edileceğiyle ilgili (kararı) yeni Amerikan yönetimi karar verecek. Ve tabii yeni Amerikan yönetiminin kararını Kongre kabul edecek mi, benimseyecek mi, Kongre farklı bir uygulamaya gidecek mi? Bunu da göreceğiz. Bu da bir müzakere alanı açıyor aslında Amerika’yla Türkiye arasında. Bu yaptırımlar Türk-Amerikan ilişkilerini etkileyeceği gibi Biden yönetimiyle beraber Türk-Amerikan ilişkilerinin içine gireceği iklim ve bu iklimde Türkiye’nin nasıl hareket edeceği de yaptırımların nasıl uygulanacağını belirleyecek. Dolayısıyla aşırı bir örnek verecek olursak, Türkiye-ABD ilişkilerinde diğer sorunlar diyelim ki yönetilebilir sınırlara geldiyse ve Türkiye’yle ABD birkaç dış politika ve güvenlik dosyasında birlikte çok yakın çalışıyorlarsa bana göre Washington Türkiye’nin savunma sanayi başkanlığını baypas ederek başka kanallardan Amerikan savunma şirketleriyle işbirliği yapmasına göz yumacaktır. Öte yandan Ankara ile Washington arasındaki ilişkiler şu anda olduğu gibi gerginse hatta daha da tırmandıysa bu yaptırımlar nedeniyle bana göre ya ABD yönetimi ya da ABD Kongresi savunma sanayi başkanlığı dışındaki alanlarda da Türkiye’yi sıkıştırmak için yeni girişimlerde bulunabilir. Dolayısıyla aslında yaptırımlar ilişkiyi değil ilişkinin seyri yaptırımların nasıl uygulanacağını belirleyecek diye düşünüyorum.”

[email protected]

Okumaya devam et  BRÜKSEL ANLAŞMASI YENİ BİR TÜRKİYE DİZAYNIDIR

www.facebook.com/necdet.buluz


Comments

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir