Polonya’nın İstanbul arşivinden tarihi belge

Polonya’nın 2. Dünya Savaşı’nda İstanbul’daki konsolosu binlerce Yahudi mültecinin soykırımdan kurtulmasına yardım etmiş

Yeni açıklanan belgelere göre, Polonya’nın 2. Dünya Savaşı’nda İstanbul Başkonsolosu Wojciech Rychlewicz, güvenli bir şekilde kaçmalarını mümkün kılan belgeler düzenleyerek binlerce Yahudi mülteciyi kurtardı.

İsrail gazetesi Israel Hayom ve Polonyalı Gazeta Prawna’da yazan gazeteci Eldad Beck, Türkiye’de çalışan Polonyalı bir diplomat olan Wojciech Rychlewicz’in anlatılmamış hikayesini gün yüzüne çıkarttı.

Beck, “Bir konsolos-kurtarıcı” başlıklı makalesinde şunları yazdı: “Wojciech Rychlewicz, 2. Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında Polonya’nın İstanbul Başkonsolosluğu’na liderlik etti. Yahudilere Polonyalı Katolik olduklarını belirten yüzlerce, belki de binlerce sahte belge düzenledi. Bu şekilde birçok ülkenin göç idaresini yanılttı ve Amerika ya da Filistin’e gitmelerine olanak sağladı.”

Wojciech Rychlewicz’in kahramanlığının büyüleyici hikayesi, annesine, büyükannesine ve diğer akrabalarına yardım eden adamın kimliğini bulmaya çalışan Yahudi aktivist Bob Meth tarafından doğrulandı.

“Yaklaşık 20 yıl önce yazdığı anılarında annem Ellen C. Meth (Edwarda Wang), İstanbul’da onlara nasıl yardım edildiğini yazdı.

Kendisinin ve akrabalarının Lviv’den İstanbul’a ulaştıktan sonra Wojciech Rychlewicz tarafından kurtarıldığını yazdı.”

Aile, Rychlewicz tarafından Katolik olduklarını doğrulayan sertifikalar sayesinde 1940’ta Brezilya vizesi aldı.

Polonya’nın Türkiye Büyükelçisi Jakub Kumoch’a göre, “Rychlewicz’den belge alan herkes hayatta kaldı.

Türkiye operasyona karşı çıkmadı

“Almanya’nın 1939’da Polonya diplomatik misyonlarını kapatması yönündeki taleplerini reddeden Türkiye, operasyona karşı çıkmadı.”

Şimdiye kadar Rychlewicz tarafından kurtarılan 431 isim doğrulandı, ancak sayı birkaç bin olabilir.

Rychlwicz, 1937’de Polonya’nın İstanbul Başkonsolosu olarak atandı ve bu görevi, Yahudi “Katolikler” ile aynı yolu izleyerek Türkiye’den ayrıldığı 1941 yılına kadar sürdürdü.

General Anders komutasında Filistin’deki Polonya Ordusu’na katıldı. Savaştan sonra ölümüne kadar yaşadığı Londra’ya taşındı.