RUSYA’DA AKSAKALLI BİR BAŞDÂNİŞ

Geçen hafta Vladimir Putin, Rusya Federasyonu Federal Meclisi’nde yıllık konuşmasını yaptı.
Erken seçim yapılmadığı sürece 2024’te görevinden ayrılacağını,
Ancak uygulamaya koyduğu sistemin süreceğini söyledi.

*
Putin devlet başkanı olarak kurduğu yönetişim sistemiyle iyi çalıştı.
Ancak;
1- Sistemin gelecekte eşit derecede üstün yetenekli olmayacak başkanlarla verimli çalışmasına,
2- Görevden ayrılmasından sonra siyasi iktidardaki gücünü korumaya yönelik Rusya Anayasa’sında  bir dizi reform önerdi.

*
Değişiklikler, diğer kurumları güçlendirirken devlet başkanlığının etkisini  azaltıyor,
Devlet Konseyi olarak, Putin’in belirsiz bir süre boyunca işgal edebileceği alternatif roller yaratmayı öngörüyor.
Böylece Putin’den sonraki hayatın farklı bir isim altında daha Putin olacağına işaret ediyor.
Rusya Anayasası’nda sınırlı bir revizyon, şu ana kadar çok az muhalefetle karşılaşmış bulunuyor.

*
Bu noktada Putin ile son 20 yılda inşa ettiği yönetim sistemi arasında bir ayrım yapmak gerekiyor.
Her zaman şikayet edecek çok şey vardır ancak genel olarak Putin’in oldukça etkili bir görev yaptığı kabul ediliyor…

*
Döneminde sert bir oligarşik yapıyla ayrılıkçılık ve iç terörizm sorunlarını çözdü.
SSCB’den miras kalanlar da dahil  neredeyse tüm dış borçları ödedi.
Rusya ekonomisini altı kat büyüttü.
1783’ten beri Rusya’nin bir parçası olan Kırım’ı yeniden kazandı.
Rus Ordusu’nu  uluslararası güvenliğin artık büyük bir endişe olmadığı bir noktaya yeniden inşa etti.
Rus donanması Akdeniz’de bayrak gösteriyor, hava savunması tüm Rusya’yı sınırlarından itibaren bir kubbe gibi örterek koruyor.
Rusya tarihinde eşsiz bir toplumsal refah seviyesine ulaştı.

*
Ayrıca Putin, siyasi toplulukların inşasında ve sürdürülmesinde kahramanlar ve hikayelerinin önemli bir rol oynadığı,
Toplumların kahramanlara ihtiyacı olduğunu,
Ulusal kahramanların özellikle belirsizlik ve kriz dönemlerinde bir ülkeyi bir arada tutmaya yardımcı olabileceğini,
Kahramanların bir topluma nereden geldiklerini, nereye gittiklerini ve bu yolculuğun neden önemli olduğunu hatırlattığı bilincindedir.

*
Putin, cumhurbaşkanı olduğunda, gelecek vaat eden bir kahraman gibi görünmüyordu.
SSCB’nin  güvenlik servisi KGB’de orta düzey bir subaydı.
Boris Yeltsin onu hızlı bir şekilde ulusal öneme sahip birkaç göreve atamadan önce St Petersburg belediye başkanlığı için çalıştı.
Güvenlik hizmetlerine başkanlık etti, başbakan oldu.
Mart 2000’de ilk başkanlık seçimlerini kazanmadan önce başkan vekiliydi.

*
Bu süreçte Kremlin halkla ilişkiler makinesi; Putin’in judo hobisine: Açık hava yürüyüşlerine:
Giderek arkeolojik kazı alanını ziyaret etmesine, batisfer ile derin denizler incelemesine,
Sporcu ve gömleksiz maço görünümlerine el koydu
“Aksiyon adamı başkan” imajı oluşturuldu.
Putin’in ziyaret ettiği yerler ve dokunduğu nesneler için saygı gösterileriyle tamamlanan bir liderlik kültü ortaya çıkarıldı.

*
Moskova kendisini dünya sahnesinde daha güvenli bir şekilde öne sürdüğü için,
Putin’in varlığı Rusya’nın büyük güç statüsüne dönüşünü sembolize etmeye başladı.
Rusya başkası tarafından yönetilirse ciddiye alınır mı?
Üst düzey bir Rus yetkilinin birkaç yıl önce  bu soruya yanıt verdi: “Putin yok – Rusya yok”.

*
Şimdi Putin’in görev süresi sona ererken,
Rus politikasının kurumsal düzenlemelerindeki değişikliklerin yanı sıra kahramanca anlatıda da bir değişime zemin hazırlanıyor.
Son kamuoyu yoklamaları Putin’in popülaritesinde, hükümetin ekonomi politikalarından ve yaşam standartlarından memnuniyetsizliğe atfedilen bir düşüşe işaret ediyor
Birçok gözlemci Putin’in iç politikadan uzak durmasına izin veren yeni bir rol seçeceğine,
İnsanların günlük yaşamlarını etkileyen sorunları çözmeye çalışan eleştirilere ve dış politikaya daha fazla odaklanacağına inanıyor.

*
Anayasa reformları Putin’in iktidar gücünü uzatmaya yönelik bir girişimi olarak algılanıyor,
Ama kimse Putin’in Rus devletini nasıl yeniden düzenlemeyi planladığını bilmiyor.
Rus anayasasında kapsamlı değişiklikler olacağının duyurulması ardından ülkenin başsavcısı görevinden alındı
Başbakan ve hükümeti hiç şüphe yok ki Putin’in emri ile istifa ettiler.

*
Anayasa Reformu, Devlet Başkanı’nın yetkilerini sınırlandırmayı,
Parlamento’ya daha fazla kontrol ve dengeleme yetkisi sağlamayı,
Böylece yönetişim sistemini daha demokratikleştirerek  duyarlı bir yönetim oluşturmayı hedefliyor.

*
Mesela, Anayasa’da “Aynı kişi iki ardışık dönemden fazla Rusya Federasyonu Cumhurbaşkanı seçilemez.” ifadesi;
Putin’in iki dönem hizmet ettikten sonra bir dönem oturması ve sonra iki kez daha seçilmesiyle sömürülmüştü.
Şimdi anayasanın bu ifadesindeki  “ardışık” kelimesi kalkıyor.

*
Ya da, anayasada “Rusya Federasyonu’nun uluslararası bir antlaşması veya anlaşması, Rus yasalarına aykırı kurallar koyarsa, uluslararası kurallar uygulanır” ifadesi,
Rusya egemenliğinde bir gedik açtığı düşüncesiyle revize ediliyor.

*
Anayasa’da Rusya Federasyonu’nun “sosyal devlet” olarak tanımlanmasıyla ilgili;
“Egemen bir varlık olarak Rusya’nın özel amacı doğrultusunda vatandaşlarının:
1- Rusya Federasyonu, politikası değerli bir yaşam ve nüfusun özgür gelişimi için koşullar yaratmayı amaçlayan bir sosyal devlettir.
2- Nüfusun işgücü ve sağlığı korunacak, asgari ücret ve ücretler garanti altına alınacak: Aileye devlet desteği: Analık- babalık ve çocukluk, özürlülere ve yaşlılara geliştirilmiş bir sosyal hizmet sistemi sağlama: Emekli maaşları, ödenekler ve diğer sosyal güvenlik garantileri oluşturulacaktır” hükmü,
Daha ileri seviyeye çekilmesi öngörülüyor.
Böylece Rusya hükümeti bu girişimleri geliştirmek için büyük ölçüde federal ve bölgesel bürokrasilerde çabalarını arttırmak zorunda kalacaktır.

*
Önemli bir değişiklik ise Anayasa dışı bir danışma organı olan Danıştay’ın, bazı imtiyazlarla  Anayasa’ya yazılmasıdır.
Bu suretle Danıştay’ın  federal ve bölgesel seviyeler arasında var olan  boşluğu doldurması,
Devlet Konseyini güçlendirmesi düşünülüyor.
Böylece Rusya’da bölgesel düzeyde etkili bir şekilde ele alınamayan çok sayıda sorunun,
Arazinin genişliği nedeniyle sorunların federal düzeyde de  etkili bir şekilde ele alınmamasının çözümü öngörülüyor.

*
İşte bu noktada Putin’in, Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in görevinden ayrıldıktan sonra izlediği yolu takip edeceği düşüncesi kuvvet kazanıyor.
Kazakistan’da olduğu gibi Rusya’nın da Putin’den sonra yumuşak bir geçiş sağlaması,
Nursultan Nazarbayev’in  başkanlık görevinden ayrılıp Devlet Konseyi’ne taşınacağı,
Belki de Putin’in başkanlık süresi dolduğunda devlet bürokrasisi ve hükümet arasında hukukla pekişmiş “Aksakalli bir Başdâniş” gibi hizmet edeceği fikri yaygınlaşıyor.

*
Rusya’nın, Türk-Moğol Altın Ordu Devleti hanlarının Rus topraklarında baskı kullanarak uyguladıkları,

Rusların o gün benimseyerek bugüne kadar ulaştırdıkları:

Siyasî, idarî yapıyla ilgili  “Altın Orda Sistemi-Hükümdar Devlet Sistemi”nden geldiğini unutmamak gerekiyor…

*
Putin, anayasa değişiklikleri için referandum öneriyor.
Bu egzersizin usule uygunluğunu ve meşrulaştırıcı etkisini, daha fazla kamu yararını ve sivil katılımı teşvik edeceğini düşünüyor.

24. 1. 2020