ESKİ DEFTERLER (1)
“KİM BU NEMRUT/KÜRT MUSTAFA PAŞA?”
Hüseyin MÜMTAZ
İki ay olmadı, yazımızda şöyle kısa bir cümle geçmişti:
“Parga’lı İbrahim de ‘paşa’ydı, ‘Milli Şehit’ Boğazlıyan Kaymakamı Mehmet Kemal Bey’i asan Nemrut/Kürt Mustafa da, Selânik ve İzmir’i tek kurşun atmadan Yunan’a teslim eden Ali Nadir de…”
Yazının yayınlandığı derginin editörü; bir okuyucunun “Nemrut’un önüne neden ille de –Kürt- eklenilmiş” diyerek hassasiyet gösterdiğini iletti.
Kırk yıllık kavramlara yeni kıyafetlerin giydirilmeye çalışıldığı garip bir dönemde yaşıyoruz. 98 yıldır “anlaşma” olarak bildiğimiz Sevr’in yeni yeni aslında “öyle” olmadığı söyleniyor; Yorgi Ethem’e (Şaduman Halıcı) “Çerkez”, Nemrut Mustafa’ya da “Kürt” denilince nedense lüzumsuz bir şekilde alınganlaşılıyor.
İsimlerin başındaki bu eklentiler, elbette devletin ülkesi ve milleti ile bütünlüğüne saygılı olan cümle Çerkezleri ve Kürtleri kast etmiyor.
Bakın Palet Yayınları arasında çıkan “SÜLEYMANİYE’Lİ NEMRUT MUSTAFA PAŞA” adlı kitap “idefix”de nasıl tanıtılıyor;
“Mütareke döneminin ilginç şahsiyetlerinden birisi olan Nemrut Mustafa Paşa, aslen Süleymaniyeli Babanzade ailesine mensup olup, Osmanlı ordusunda Mirlivalığa kadar yükselmiştir. Balkan Savaşlarından sonra İttihatçılar tarafından emekliye sevk edilen subaylardandır.
Mustafa Paşa, Mütareke döneminde Ermeni Tehciri davaları için kurulan Divân-ı Harb-i Örfî Mahkemelerinde önce üye, Damat Ferit Paşa’nın sadrazam olmasıyla da söz konusu mahkemenin başkanlığına getirilmiştir. İttihat ve Terakki, Yozgat, Trabzon, Elazığ ve Urfa Mutasarrıfı tehciri davalarında üyelik ve başkanlık görevlerinde bulunmuştur. Bu davalarda hukuku hiçe sayan ve son derece sert ve acımasız davranışları sebebiyle Nemrut Mustafa veya Kürt Mustafa diye şöhret bulmuştur. Bu davalarda dinlediği yalancı şahitler aracılığıyla sanıklara idam dâhil ağır cezalar verilmesinde son derece etkili olmuştur. Daha sonra bu davalarda yaptığı suiistimaller ortaya çıkınca kendisi de mahkûm olmuş, ancak Padişah Vahdettin tarafından affedilmiştir.
On günlük Bursa Valiliği sırasında, buradaki Millî Mücadele hareketini engellemek için yoğun bir çaba sarfeden Nemrut/Kürt Mustafa Paşa, I. Dünya Savaşı’nda şehit olan Türk askerleri için; ‘onlar şehit değil, köpek ölüsünden farkları yoktur’ diyecek kadar hissiyatını kaybetmiş birisidir. Ayrıca mahkeme başkanlığı sırasında Mustafa Kemal ATATÜRK dâhil, bütün Kuva-yı Milliye önderlerini vicahen ve gıyaben idama mahkûm etmiştir. Nemrut Mustafa Paşa, Lozan Antlaşması gereği 150’likler listesi içinde yer almış, 1936 yılında da Süleymaniye’de ölmüştür”.
Nejdet Bilgi de “ERMENİ TEHCİRİ VE BOĞAZLIYAN KAYMAKAMI MEHMED KEMAL BEY’İN YARGILANMASI” adlı eserinde (KÖKSAV Yay. Ankara-1999) şöyle diyor;
“Mustafa Paşa Divan-ı Harbi Örfi’nin (DHÖ) kararlarındaki etkisinden dolayı halk tarafından ‘Nemrud’ lâkabı ile anıldığı gibi, ‘Kürt Mustafa Paşa’ olarak da anılmıştır. Muhtemelen, Türk Devleti ve milletine karşı sürekli ihanet halinde oluşu ile bu lâkabın ilişkisi vardır”. (S.133)
“Aynı zamanda Kürt Teali Cemiyeti’ne de mensup olan Mustafa Paşa bir takım bölücü faaliyetleri ve Türklük aleyhindeki davranışlarından dolayı 3 Ekim 1919’da görevinden alınmıştır.
Salih Paşa kabinesinin istifası ile 5 Nisan 1920’de dördüncü hükümetini kuran Damat Ferit Paşa, 10 Nisan’da Kürt Mustafa Paşa’yı DHÖ Başkanlığına getirdi. Milli Mücadele aleyhtarı ve Türklük düşmanı Nemrud Mustafa Paşa başkanlığındaki DHÖ 11 Mayıs 1920’de Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının gıyaben idamına karar verdi”. (S.134)
“Nemrud Mustafa Paşa bir süre sonra askerlik mesleğinden istifa ederek Şam’a gitmiştir. İngilizler’den Kürtleri ayaklandırmak için 50.000 lira aldığı, İngilizler tarafından Kürdistan’a vali tayin edildiği hakkında belgeler de mevcuttur. 10 Ekim 1921 tarihli iki ayrı belgede Diyarbakır civarında bulunduğu ve Kürt istiklâli için çalıştığı belirtilmektedir.
Vatana ihaneti her yönüyle ortada olan Nemrud Mustafa Paşa 1 Haziran 1924 tarihinde kabul edilen 150’likler listesinin 31’inci sırasında yer alarak vatandaşlıktan çıkarılmıştır.
(150 kişilik listenin 86’sı, Yorgi Ethem ve kardeşleri ile beraber Çerkez’dir. Sevr Anlaşmasını imzalayan 3 kişi de aynı listede yer almaktadır. HM)
Aynı zamanda Bedirhanî ailesinden olan Mustafa Paşa, Şeyh Sait isyanını hazırlayanlar arasında da yer almıştır”. (135-36)
Ne dersiniz?
Az bile yazmamış mıyız? 11 Ağustos 2018
Bir yanıt yazın