Ankara’da Bir Mübadele Etkinliği
“Mübadele” sözcüğü, sizlere ne anımsatıyor?
Biliyorum, kimilerinin düşünce dünyasında hiç bir anlamı olmadığını…
Yıllar önce Ankara Palas’ta bir konferans vermiştim.
O etkinliği organize eden Dışişleri Bakanlığı’nın uzmanlarından biri, yaptığı sunuş konuşmasında, “Müdahale” deyip durdu…
Yaklaşık on beş yıl önce gerçekleşen bu olay, belleğimde çakılmış kalmış…
On beş, olmadı yirmi ve daha önceki yıllarda, mübadele konusunda Türkiye’de hemen hiç bir şey bilinmiyordu.
Bugün durum çok farklı.
Yapılmış pek çok araştırma var.
Kimi sivil kuruluşlar ortaya çıktı.
Mübadeleyi yaşamış kuşaklardan bugün kaç kişi var Türkiye’de bilinmez…
Ancak onların çocukları, derken çocuklarının çocukları mübadele konusunda bir şeyler yapmak için bütün iradelerini ortaya koyuyorlar.
“Mübadele” yaşanmış bir tarihsel süreç değil yalnızca…
Aynı zamanda bir kültür:
Yemekleri, giyim kuşam biçimleri, gelenekleri, davranış özellikleri, yaşama bakışları; siyasal eğilimleri, toplumsal yaşam içindeki algı biçimleri ve düzeyleriyle gerçekten de Mübadele, bir kültür olarak gelecek kuşaklara aktarılması gereken bir kültür…
Ortak bir duygu bir kere…
Bir duygu, hadi buna ortak atan bir kalp diyelim; siyasal görüş farklılıklarını dikkate almadan, pek çok insanı bir araya getiriyor ve ilk karşılaşmada birbirlerine soruyorlar:
-Neredensin? Kayalar’dan mı, Florina ‘dan mı?
Serfice’den mi; Hanya’dan mı?
Bu sorular aslında bir sohbete başlangıç için, karşılıklı olarak aralanmış kapılardır.
O kapı birazdan sonuna kadar açılacak; giderek geçmişte, şu an Yunanistan toprakları içinde olan, ama hala “bizim” ve “bizden” dediğimiz o topraklarda yaşanmış ortak anılara, yaşamış ortak tanıdık yüzlere ve onları anımsamalara kadar gidecek ortak yolculuğa da çıkıştır aynı zamanda…
Ortak renkler, sesler, izler, yüzler; nefesler, hevesler, özlemler, kaygılar, acılar…
Of…
Ne çok ortak şey varmış meğer, işte bu tek sözcüğün içinde…
Kimileri tam olarak ne olduğunu bilmese de, bu ülkede sayıları milyonları aşan insan, o sözcüğün kendi yaşamlarında ne denli önemli olduğunu biliyorlar…
Geçtiğimiz cumartesi ve pazar günü Ankara’da, ,Ankara Lozan Mübadelleri Derneği ile Ankara Barosu’nun ortaklaşa yaptığı bir etkinliğe katıldım.
Tanıdık eski yüzler gördüm…
Ve beni tanıyan çok kişiyi…
Bellek ne tuhaf şey?
Az da olsa, bir kere bile görülen yüzden nice çizgileri derinlerde bir yere kazıyor…
İsimlerden, mekanlardan, yaşanmış ortak anlardan söz edildikçe, o çizgiler uyudukları yerlerden harekete geçip, bir bir ortaya dökülüveriyor…
Renkler başka renkleri, çizgiler başka çizgileri anımsatıyor; anımsanan şeyler, anımsanmayanlara yeni kanallar açıyor; böylelikle bir zincir oluşarak parçaları birleştiriyor…
Ve o birleşen şey, bir süre sonra ete kemiğe bürünüyor, ruh kazanıyor ve anlıyorsunuz ki; meğer sizin dünyanızda, o zamana kadar farkında bile olmadığınız ne duygular varmış!
Kimler vardı bu etkinlikte?
Ankara Barosu’nun yeni ve genç başkanı Av. Hakan Canduran, Av. Ertan Sütçü, çok sevgili arkadaşım-kardeşim Dr. Neval Konuk ve yıllardır tanımaktan hep mutlu olduğum sevgili Yrd. Doç. Dr. Ali Güler…
Ve elbette, daha önce tanıdığım ve tanımadığım onlarca kişi…
Mübadeleyi konuşuyoruz…
Konuşulan şeylere bakıyorum da; bundan yirmi yıl öncesine göre, ne kadar çok şey biliyoruz artık!
Ve kademe kademe, ne çok şey iç dünyamızda kanıksanmış, duygularımız yerine oturmuş; daha çok nesnel bakar olmuşuz her şeye…
Mübadelede yaklaşık iki milyondan fazla insan, büyük bir trajedi yaşadı.
Artık onlar yok…
Ancak bugün onları anımsayan, olayları sorgulayan, içselleştiren, kanıksayan, nesnel değerler dünyasına oturtan bilinçli bir kitle var…
Evet, ulus olmak önemli…
Ulus, sancılı süreçlerin sonunda olgunlaşıyor…
O sancılar bile meğer ne değerliymiş!
Bugün bunu daha iyi anlıyoruz…
Kemal Arı, 3.2.2015
Bir yanıt yazın