NECDET BULUZ
Azerbaycan’ın Ermenilerce işgal altında tuttuğu Dağlık Karabağ sorunu her geçen gün daha da karmaşık hale geliyor. Bugüne kadar yapılan çalışmalara, baskılar ve çağrılardan bir sonuç alınamadı. Dağlık Karabağ’ın işgal altında tutulması, bazı dış güçlerin de işine geliyor. Bu durum, söz konusu güçlerin siyasi manevra alanlarını genişletiyor.
Dağlık Karabağ sorunu eninde sonunda çözülecektir, bundan eminiz. Ancak, ortadaki tahribat artıyor. Burada işgal edilirken öldürülen Azeri kardeşlerimizin yanı sıra, yerlerinden, topraklarından uzaklaştırılmış 1 milyon Azeri de çok zor koşullar altında hayatlarını sürdürüyor.
ÇÖZÜM RUSYA’NIN ELİNDE
Son aylarda Ermeniler, Suriye’deki iç çatışmalardan kaçan Ermenileri Türkiye üzerinden Ermenistan’a oradan da işgal ettikleri Dağlık Karabağ’a yerleştirmeye başladılar. Ermeniler, yerleşim bölgelerini genişletiyor. Gelecekte bu toprakları terk ederken daha fazla taviz koparmanın hesabındalar. Çünkü Ermenistan da biliyor ki, günün birinde işgal altındaki bu toprakları terk etmek durumunda kalacaklar.
Konu ile ilgili çok yazdık. Özetle, Dağlık Karabağ sorununun Rusya’nın ağırlığını koyması ile çözülebileceğini vurguladık. Ancak, Rusya hem Azerbaycan’ın önünü açmamak, hem bölgedeki etkinliğini artırmak amacı ile bugüne kadar çözüme yanaşmadı. Eğer, güçlü devletler Rusya üzerinde etkili olabilirlerse Dağlık Karabağ sorunu çözüme kavuşabilir.
Bu konuda Türkiye, birçok kez devreye girdi, ancak etkili olamadı. Ermenistan’a tavizler bile veridi, siyasi ilişkilerde hamleler yapıldı, özellikle de Amerika ve Batı’nın baskısı ile yapılan bu hamlelerden de bir sonuç alınamadı. Çünkü Ermenistan’ın ipleri Rusya’nın elinde olduğu sürece Türkiye’nin Dağlık Karabağ sorununun çözümünde etkisi beklenemez.
ÇÖZÜM SÜRECİ HIZLANDIRILMALI
Bir de madalyonun öteki yüzü var. Türkiye, Suriye politikaları nedeni ile Rusya ile sorunlar yaşıyor. Bu ülkeye sözünü geçirebilecek, baskı yapıp etkili olabilecek konumdan çok uzak bulunuyor. İran ile ilişkilerde yumuşama başladı ama yeterli sayılamaz. Bölgedeki ülkeler oyunlarını kendi çıkarları ve kurallarına göre oynuyor.
Geçenlerde Azerbaycan Dışişleri Bakan Yardımcısı Halef Halefov konu ile ilgili bir açıklama yaptı. Kardeş ülkenin Bakan Yardımcısı yaptığı açıklamada Rusya ve İran’ın Ermenistan’a baskı yapması gerektiğini, bu baskılar sonunda da Dağlık Karabağ sorununa çözüm bulunabileceğini söyledi. Halefov “Çözüm sürecinin hızlandırılması için arabuluculara ve komşu devletlere büyük görev düşmektedir” dedi. Halefov, daha sonra şu görüşlerini yansıttı:
“Özellikle eşbaşkan ülkelerin ellerini taşın altına koymaları, yüklendikleri sorumluluğu ve misyonu sonuna kadar götürerek neticelendirmeleri gerekiyor. Bunun için ise Ermenistan’ı barışa zorlamaları, işgal politikasından vazgeçmesi ve Azerbaycan topraklarından çıkması için ona baskı yapmaları lazım. Yalnız bundan sonra barış sürecinden, süreçte ilerleme sağlanmasından bahsedilebilir.Biz İran’ın ve Rusya’nın da Ermenistan’a baskı yapmaları gerektiğini düşünüyoruz. Zira bugün geldiğimiz noktada bölgede barışın ve istikrarın sağlanamamasının ana nedeni Ermenistan’ın yürüttüğü politikadır. Batı’nın veya Avrupa Birliğinin bölgede yürüttüğü politikaların başarıya ulaşamamasının müsebbibi de yine Ermenistan’dır.Dolayısıyla da bu konular görmezden gelinemez ve uluslararası düzlemdeki figüranların, özellikle de AGİT çerçevesinde arabuluculuk misyonunu üstlenen 3 büyük ülkenin, Fransa, Rusya ve ABD’nin konuyla ilgili tamamen yeni yaklaşım sergilemeleri ve konuyu ileri götürebilecek adımlar atmaları gerektiğini düşünüyorum.”
TÜRKİYE ETKİLİ OLAMADI
Zaten, konuyu çözecek olan da görüldüğü gibi Azerbaycan olacaktır. Azerbaycan’ın Rusya, Amerika ve Fransa ile yürüttüğü siyasi ve ekonomik politikalarda daha sonuç alabilecek adımlar atmaya başlaması bu açıdan değerlendirildiğinde önemlidir. Buna, arabulucu ve etkili olabilecek komşu ülkelerin desteği de katıldığında Dağlık Karabağ konusunda önemli adımlar atılabilir.
Türkiye, her adım atışında, dış ülkeler Ermenistan için Türkiye’den bir şeyler istiyor. Sınırın açılması konusunda halen Türkiye’ye baskı yapılıyor. Bugüne kadar verilen tavizlerden sonuç alınamadı, bundan sonra da alınacağını sanmıyoruz. Bu nedenle çoğu kez Türkiye ile Azerbaycan arasında sıkıntılar bile yaşandı. Bu nedenle Dağlık Karabağ sorununun çözümünde Türkiye’nin etki alanın daralmış olduğunu görmekteyiz.
e.mail: [email protected]