Başbakan Erdoğan’ın Dersim olayları için ‘katliam’ ifadesini kullanmasından sonra o günlere ait belgeler de gün yüzüne çıkmaya başladı.
‘Kara Vagon-38 Dersim Sürgünleri’ adlı belgesel, Dersim harekatına katılan ve yaşananlara tanıklık eden askerler o dönemi anlattı. … iki askerin, insanın kanını donduracak cinsten anılarını tarihe not düşen belgeseli CNNTurk.com’dan Murat Aydın yazdı:
Tarihe “Dersim İsyanı” diye düşmüşlerdi notu, Tunceli’de 1937-1938 yılında meydana gelen olaylar için.. Resmi tarih, Dersim’de şakilerin isyanı, ayaklanması bastırıldı diye yazıyordu.
Tarihin karanlık sayfalarına gömüldü Dersim’e operasyon; konuşturulmadı, gerçekliğin sır perdesi bir türlü aralanamadı. Kimilerine göre Dersim’de bir isyan yoktu, yeni kurulan bir cumhuriyetin köklerini kurmasıydı; bahaneler bulunup operasyon yapılmıştı. Süt beyazlığıyla ünlü Munzur nehrinin bir hafta kan aktığı görülmüştü. Katliamlar, sürgünler, yağmalar…
Kimine göre ise Dersim’de Seyit Rıza öncülüğünde karakollar basılmış, vergi verilmez olmuş, askerler öldürülmüş ve Türkiye Cumhuriyeti’nin varlığı tanınmaz olmuştu. Neşteri vurmak gerekiyordu Dersim’e; meşhur o sözlerle dile getirmek gerekirse “Dersim bir çıban başıydı, ve koparılması gerekiyordu.”
Hangi tarihe inanırsanız inanın, o çıban koparıldı!
Erdoğan’ın tartışma yaratan sözleri
Pandoranın kutusunu ise Başbakan Erdoğan açtı, Dersim’de yaşananları “katliam” diye nitelendirerek… Buna benzer bir açıklamayı daha önce de İhsan Sabri Çağlayangil yapmıştı, mağaralara kaçan insanlar dışarı çıkarmak için zehirli gaz bombalarını atıklarını söylüyordu….
O dönem Dersim harekatında yer alan emekli generallerden Muhsin Batur ise “Anılar ve Görüşler” adlı kitabında katliamı doğrularcasına “okuyucularımdan özür diliyor ve yaşantımın bu bölümünü anlatmaktan kaçınıyorum” diyecekti…
Harekata katılan iki asker konuştu
Ve şimdi Dersim’de isyanın var olup olmadığı, katliam yaşandı mı tartışmalarının odağında yönetmen Özgür Fındık “Kara Vagon-38 Dersim Sürgünleri” adlı belgeselle karşımıza çıkıyor. 5 Mayıs’ta Bilgi Üniversitesi’nde galası yapılacak olan belgeselde Dersim katliamında sürgüne gidenler, gittikleri yerlerden acı ve gözyaşlarıyla “yaşanılanları” ve “sürgünleri” anlatıyor…
Belgeselin en önemli yanı ise o dönemde Dersim’deki harekata katılmış orduda görevli iki askerin anlatımı. Askerlerden birinin adı Haydar Dede…
Belgesele konuşan Hayder Dede anlatıyor:
“Bir alay komutanımız geldi, Konya’dan. Dedi ki; ‘Arkadaşlar, vatandaşlar dünyada dört hain vardır’ dedi. ‘Biliyor musunuz?’ Biz nereden bilelim dört haini. ‘bak’ dedi. ‘Biri fani (veya vali), biri kurt, biri domuz, biri de Kürt’ dedi. Bu dördünü de aynı anda söyledi.”
“Adamları vurduk, vurdular. Şimdi şöyle kol kola taktılar. Şöyle kol kola taktılar beş yüz, alt yüz kişiyi ağır makineli tüfeklerle şöyle öldürdüler. Harçik ırmağına koydular, ırmak kıpkırmızı aktı. Yanız bir kadın kendisini suya attı, kaçtı kurtuldu.”
Yine Haydar Dede adlı asker anlatıyor: “Bomba atıp içeri girdiler. Yetmiş üç kişiyi içerden çıkardılar, yedisi erkekmiş. Gerisi kadın ve çocuk.”
Belgesele konuşan askerler birisi de Eskeri Akyol. Dersim olaylarının yaşandığı dönem 2. Tabur 9. Bölük’te askerlik yapan 101 yaşındaki Eskeri Akyol, yaşanılanları vahşet olarak nitelendiriyor begeselde…
74 yıl sonra konuşan Akyol, Dersim’e Diyarbakır’dan 7 gün 7 gece yürüyerek gittiklerini söylüyor: “Gittikten sonra bizi Ali Boğazı’na verdiler. Gittiğimizde askerler evleri yakıyordu. Ulaştıkları tüm evleri yakıyorlardı…”
Katliamdan kurtulabilenlerin mağaralara saklandıklarını, kimisinin ise Munzur nehrini aşarak İngilizlere ve Ruslara sığındıklarını anlatıyor Akyol…
“Üzerlerine gazyağı döküp yakıyorlardı”
Mağaralara girmekten korkuyorlarmış askerler, ama “girin” talimatı üzerine askerler mağaraları ateşe veriyor; bu kısmı Akyol şu sözlerle anlatıyor: “Bombaları atmak zorundaydık mağaralara. Sonra gidip baktığımızda öyle çoğu yaşlı benim gibi. Getirip üst üste yığıyordu askerler ve üzerlerine gazyağı döküp ateşliyorlardı… Öyle canlı canlı…”
Eskeri Akyol anlatıyor yine: “Çok öldürüldüler! Askerlerden de, ahaliden de çok insan öldürüldü. Yukarı Kutu deresinde ceset kokusundan durulamıyordu. İnsanları öldürüp atmşlardı.Öylesine felaket görülmemiştir. Askerler Allah’ın merine karşı geliyorlardı ha…”
Askeri Akyol, röportajı yapan muhabirin “Tahminen kaç kişi öldürdünüz?” sorusuna, “Valla ne bileyim işte koşturarak ateş ediyorduk… Kalkıp yalan mı söyleyeyim. Askerdik ‘ateş’ dediklerinde mecburduk ateş etmeye…” sözleriyle cevaplıyor.
Akyol yutkunarak, gözyaşlarını akıtarak anlatıyor vahşeti… Zamanla öldürmelerin son bulduğunu ve sürgünlerin başladığını söylüyor… (CNNTurk.com)
Bir yanıt yazın