*TEMSİLCİLER MECLİSİ *
*252 NO.LU KARAR TASARISI*
Başkan’ın; Amerika Birleşik Devletleri’nin dış politikasının, Ermeni
Soykırımı ve diğer konularda ülkemizin belgelerinde ifade edilmiş insan
hakları, etnik temizlik ve soykırım meseleleriyle ilgili uygun yaklaşım ve
hassasiyeti yansıtmasını sağlamaya davet edilmesi. *Karara bağlandı…*
*KISA BAŞLIK*
*BÖLÜM 1*
Bu karar, “ABD’nin Ermeni Soykırımı Kararı Kayıtlarının Teyit Edilmesi”
olarak da adlandırılabilir.
*BULGULAR*
*BÖLÜM 2*
Temsilciler Meclisi şu bulgulara ulaşmıştır:
*(1)* Ermeni Soykırımı, Osmanlı İmparatorluğu tarafından tasarlanmış ve
1915’ten 1923’e kadar uygulanmıştır. Yaklaşık 2 milyon Ermeni’den 1.5 milyon
erkek, kadın ve çocuk öldürülmüş, hayatta kalan 500 bin kişi evlerinden
sürülmüş ve bu durum, Ermenilerin tarihi vatanlarındaki 2 bin 500 yıllık
varlıklarının ortadan kalkmasıyla sonuçlanmıştır.
*(2)* 24 Mayıs 1915 tarihinde, İttifak Güçleri, İngiltere, Fransa ve Rusya
ilk defa bir başka devleti “insanlık suçu işlemekle” itham eden ortak bir
açıklama yayımlamıştır.
*(3)* Bu ortak açıklamada, “İttifak Güçleri, bu suçlar dolayısıyla Osmanlı
Hükümeti’nin bütün üyelerini ve bu katliamları gerçekleştiren memurlarını
şahsen sorumlu tutacağını kamuoyu önünde bildirmektedir” denilmiştir.
*(4)* Birinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan Türk Hükümeti, Ermeni
Soykırımı’nın “düzenlenmesine ve yürütülmesine” karışan ve “Ermenilerin
katliamında ve yok edilmesinde” rol oynayan üst düzey liderleri suçlamıştır.
*(5)* Jön Türk Rejimi’nin yetkilileri, bir dizi savaş mahkemesinde
yargılanmış ve Ermeni halkına karşı katliam düzenlemek ve yürütmek
suçlamalarından hüküm giymiştir.
*(6)* Ermeni Soykırımı’nın baş düzenleyicileri Savaş Bakanı Enver, İçişleri
Bakanı Talat ve Denizcilik Bakanı Cemal, suçlarından dolayı idam cezasına
mahkûm edilmiş ancak bu kararlar infaz edilmemiştir.
*(7)* Ermeni Soykırımı ve ülke içindeki bu hukuki noksanlıklar, Avusturya,
Fransa, Almanya, Büyük Britanya, Rusya, Birleşik Devletler, Vatikan ve daha
birçok ülkenin ulusal arşivlerinde kuşkuya yer bırakmayacak kanıtlarla
belgelenmiş ve bu geniş kanıt birikimindeki olguların, olayların ve
sonuçların birbirinin aynısı olduğu görülmüştür.
*(8)* ABD Ulusal Arşivi ve Kayıtlar Dairesi, özellikle Dışişleri
Bakanlığı’nın 59’ncu Kayıt Grubu’ndaki kamuya ve ilgili kurumların
kullanımına açık olan 867.00 ve 867.40 sayılı dosyalarında Ermeni Soykırımı
üzerinde kapsamlı ve detaylı belgeler bulundurmaktadır.
*(9)* 1913’ten 1916’ya kadar ABD’nin Osmanlı İmparatorluğu büyükelçiliği
görevini yürütmüş olan Sayın Henry Morgenthau, aralarında Osmanlı
İmparatorluğu’nun müttefiklerinin de olduğu birçok ülkenin yetkilisiyle
birlikte Ermeni Soykırımı’na karşı protestolar organize etmiş ve bunlara
öncülük yapmıştır.
*(10)* Büyükelçi Morgenthau, ABD Dışişleri Bakanlığı’na Osmanlı
İmparatorluğu hükümetinin politikasını “bir ırkı yok etme kampanyası” olarak
tanımlamış ve kendisine 16 Temmuz 1915 tarihinde ABD Dışişleri Bakanı Robert
Lansing tarafından, “Ermeni soykırımının durdurulmasına yönelik… adımlarınız
Bakanlığımızca onaylanmıştır” talimatı verilmiştir.
*(11)* Senato’nun 12 Şubat 1916 tarihinde aldığı kararda, “ABD Başkanı’ndan
bu ülkenin vatandaşlarının şu anda açlık, hastalık ve tarifi mümkün olmayan
acılar içinde bulunan Ermenilerin durumlarının iyileştirilmesi için toplanan
bağışlara katkıda bulunabilecekleri bir günün belirlemesi saygıyla talep
edilmektedir” denilmiştir.
*(12)* Başkan Woodrow Wilson bu fikri benimseyerek, Amerikan halkının
evlatlığı olan 132 bin yetimin de aralarında bulunduğu Ermeni Soykırımı’ndan
kurtulanlara 1915 – 1930 yılları arasında 116 milyon dolar yardım yapan ve
bir kongre kararıyla kurulmuş olan Yakın Doğu Yardım Komitesi’nin oluşumunu
desteklemiştir.
*(13)* Senato’nun 11 Mayıs 1920 tarihli 359 numaralı kararı, “Senato Dış
İlişkiler Komitesi’nin alt komitesindeki oturumlarda verilen ifadeler,
Ermeni halkının karşılaştığı bildirilen katliam ve diğer vahşetlerin gerçek
olduğunu ortaya koymuştur.
*(14)* Bu karar, General James Harbord önderliğindeki Amerika’nın Ermenistan
Askeri Misyonu’nun 13 Nisan 1920′de Senato’ya sunduğu ve “kesme, şiddet,
işkence ve ölüm olaylarının 100 güzel Ermeni vadisi üzerindeki etkisi
sürüyor ve bu bölgeye gidenlerin çok azı tüm zamanların bu en büyük suçuna
dair kanıtlardan kaçabiliyor” ifadelerine yer verilen raporun ardından
alınmıştır.
*(15)* ABD Yahudi Soykırımı’nı Anma Müzesi’nde sergilendiği gibi, 1939
yılında hiçbir kışkırtma olmadan ordularına Polonya’ya saldırı emri veren
Adolf Hitler, buna karşı çıkanlara, “Tüm yaşananlara rağmen bugün kim
Ermenilerin yok edilmesinden bahsediyor ki?” demiş ve Yahudi Soykırımı için
gerekli ortamı oluşturmuştur.
*(16)* 1944 yılında “soykırım” terimini ortaya atan ve Birleşmiş Milletler
(BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nin ilk
savunucularından olan Raphael Lemkin, Ermenistan’da yaşanan olayları, 20’nci
yüzyılda gerçekleşen soykırımlar için kesin bir örnek olarak göstermiştir.
*(17)* Gerek Lemkin’in çağrısıyla 11 Aralık 1946’da kabul edilen ilk
Birleşmiş Milletler soykırım kararı olan Birleşmiş Milletler Genel
Kurulu’nun 96(1) numaralı kararı gerekse de Birleşmiş Milletler Soykırımın
Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi, Ermeni Soykırımı’nı Birleşmiş
Milletler’in mevcut standartlarını düzenleyerek önlemek ve cezalandırmak
istediği suç türü olarak tanımıştır.
*(18)* Birleşmiş Milletler Savaş Suçları Komisyonu 1948’de Ermeni
Soykırımı’nı “tam olarak… yeni kullanılmaya başlanan ‘insanlığa karşı
işlenmiş suç’ teriminin kapsamına alınması istenen eylemlerden birisi”
olarak tanımlamış ve Nürnberg Mahkemeleri için emsal teşkil edebileceğini
belirtmiştir.
*(19)* Komisyon, “Sevr Barış Antlaşması’nın 230’uncu maddesindeki hükümler,
açık ve 1915 yılında İttifak Güçleri’nin yaptığı açıklamaya uyumlu bir
şekilde… Türk topraklarında etnik kökeni Ermeni ya da Rum olsa bile Türk
vatandaşlarına yönelik saldırıları kapsamayı amaçlamaktadır. Bu madde,
Nürnberg ve Tokyo Antlaşmaları’nın 6c ve 5c maddelerine emsal olmakta ve bu
antlaşmalarda ortaya konulan şartlar dahilinde ‘insanlığa karşı işlenen
suçlar’ kategorisine bir örnek teşkil etmektedir” demiştir.
*(20)* Temsilciler Meclisi’nin 8 Nisan 1975 tarihinde kabul edilen 148
sayılı ortak kararı şöyledir: “24 Nisan 1975, İnsanın Acımasızlığını İnsana
Hatırlatma Günü olarak kabul edilmiş ve ABD Başkanı’na Amerikan halkını, bu
günü başta Ermeni soyundan gelenler olmak üzere bütün soykırım kurbanlarını
anma günü olduğunu hatırlamaya çağıran bir açıklama yapması yetkisi verilmiş
ve talep edilmiştir.”
*(21)* Başkan Ronald Reagan, 22 Nisan 1981’de gerçekleştirdiği 4838 sayılı
açıklamasında, “Yahudi Soykırımı’ndan alınan dersler, öncesinde yaşanan
Ermeni soykırımı ve sonrasında yaşanan Kamboçyalı soykırımı ve diğer başka
birçok kişinin başına gelen benzer olaylar gibi hiçbir zaman
unutulmamalıdır” ifadelerini kullanmıştır.
*(22)* Temsilciler Meclisi’nin 10 Eylül 1984’te aldığı 247 sayılı karar
şöyledir: “24 Nisan 1985, İnsanın Acımasızlığını İnsana Hatırlatma Günü
olarak kabul edilmiş ve ABD Başkanı’na Amerikan halkını, bu günü 1.5 milyon
Ermeni başta olmak üzere bütün soykırım kurbanlarını anma günü olduğunu
hatırlamaya çağıran bir açıklama yapması yetkisi verilmiş ve talep
edilmiştir.”
*(23)* Birleşmiş Milletler Ayrımcılığın Önlenmesi ve Azınlıkların Korunması
Alt Komisyonu’nun 1985 yılında yaptığı kapsamlı çalışma ve müzakerelerin
ardından “Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sorunu Çalışması”
başlıklı raporu 1’e karşı 14 oyla kabul etmiştir. Bu raporda, “Nazilerin
yaptığı sapkınlık, ne yazık ki 20’nci yüzyılın tek soykırım davası
olmamıştır. Örnekler arasında… 1915-1916 yıllarında Osmanlıların Ermenilere
yaptığı kıyım da gösterilebilir” denilmektedir.
*(24)* Bu raporda ayrıca, “Ermeni nüfusunun yarısından fazlasına tekabül
etmesi muhtemel en az 1 milyon Ermeni’nin öldürüldüğü ya da ölüme
yürütüldüğü yönünde bağımsız otoritelerin ve görgü tanıklarının güvenilir
tahminleri bulunmaktadır. Bu [durum], Amerikan, Alman ve İngiliz
arşivlerinde yer alan belgelerle ve aralarında Osmanlı’nın müttefiki
Almanların da bulunduğu ülkelere ait o dönemde görev yapan diplomatların
raporlarıyla da desteklenmektedir” ifadesi yer almaktadır.
*(25)* Bağımsız bir federal kurum olan ABD Yahudi Soykırımı’nı Anma Konseyi,
30 Nisan 1981′de oybirliğiyle, ABD Yahudi Soykırımı’nı Anma Müzesi’nde
Ermeni soykırımına yer vermeyi kararlaştırmıştır ve o günden beridir de bu
kararını uygulamaktadır.
*(26)* ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından 1982 yılında yapılan Ermeni
Soykırımı’yla ilgili eldeki bilgilerin muğlak olduğuna ilişkin hatalı
değerlendirmeyi (daha sonra geri çekilmiştir) ele alan Washington DC Temyiz
Mahkemesi, ABD’nin ilgili politika belgelerini inceledikten sonra 1993
yılında Ermeni Soykırımı’yla ilgili ABD kayıtlarının muğlak olduğu
konusundaki değerlendirmenin “ABD’nin uzun süredir var olan politikasıyla
çelişkili olduğu ve nihayetinde de geri çekildiği”ne karar vermiştir.
*(27)* 5 Haziran 1996′da Temsilciler Meclisi, 1997 tarihli, 3540 sayılı Dış
Operasyonlar, İhracat Finansmanı ve İlgili Program Ödenekleri Kanunu’nda
yapılan değişiklikle, Türk Hükümeti’nin Ermeni soykırımını tanıyana ve
kurbanlarının anısını yüceltene kadar Türkiye’ye yapılan yardımların 3
milyon dolar (Türkiye’nin ABD’de lobicilik faaliyetleri için harcadığı
tahmini miktar) azaltılmasına karar vermiştir.
*(28)* Başkan William Jefferson Clinton 24 Nisan 1998′de, “Bu yıl da tıpkı
önceki yıllarda olduğu gibi Amerikan Ermenilerinin 1915 ile 1923 yılları
arasındaki tehcir ve kıyımlar neticesinde yaşanmış olan yüzyılın en acı
verici dönemlerinden birini anmalarına eşlik ediyoruz ” demişti.
*(29)* Başkan George W. Bush, 24 Nisan 2004′te şu açıklamayı yapmıştır:
“Bugün, 20′nci yüzyılın en korkunç trajedilerinden biri olan Osmanlı
İmparatorluğu’nun son günlerinde 1.5 milyon Ermeni’nin zorla tehcir edilerek
ve öldürülerek yok edilmesini anıyoruz.”
*(30)* Ermeni Soykırımı’nın uluslararası alanda tanınmış ve kabul edilmiş
olmasına karşın hem yerel hem de uluslararası yetkililerin, Ermeni Soykırımı
sorumlularını cezalandıramamış olması, benzer soykırımların yaşanmasının ve
ileride de yaşanabilecek olmasının bir sebebidir. Bu karar, ileride meydana
gelebilecek soykırımların engellenmesine yardımcı olacaktır.
*POLİTİKA AÇIKLAMASI*
*BÖLÜM 3*
ABD Temsilciler Meclisi;
*(1)* Başkan’a; Ermeni Soykırımı’yla ilgili ABD’deki kayıtlarda belgelenen
insan hakları, etnik temizlik ve soykırımla bağlantılı meselelerle ilgili
uygun yaklaşım ve hassasiyet ile adil bir karara varılmamış olmasının
yarattığı sonuçları yansıtan bir ABD dış politikası oluşturması çağrısı
yapmaktadır;
*(2)* Başkan’a; her yıl 24 Nisan ya da buna yakın bir tarihte verilen
Başkan’ın Ermeni Soykırımı’nı anma mesajında 1.5 milyon Ermeni’nin sistemli
ve kasten yok edilmesini “*soykırım*” olarak tanıması ve ABD’nin Ermeni
Soykırımı’na karşı yaptığı müdahalenin onurlu tarihini hatırlatması çağrısı
yapmaktadır
Bir yanıt yazın