Geçen hafta 1-3 Mayıs tarihlerinde Edirne’de gerçekleştirilen 6. Uluslararası Balkan Forumu’na katıldım. Ana teması “Çok Boyutlu Bölgesel Entegrasyon / İş Birliği Vizyon 2023” olan Forum’un açış konuşmalarını Tasam Başkanı Süleyman Şensoy, Edirne Valisi Hasan Duruer, Kosova Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı Edita Tahiri yapmışlardır.
Konferans’a Başbakan dahil hükümet üyelerinin önemli bir kısmı kutlama mesajı göndermiştir. Bunlar arasında Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Nabi Avcı ile Eskişehir Milletvekili Salih Koca’nın da mesaj göndermeleri dikkatimi çekmiştir.
Balkanlar, coğrafi, siyasi, ekonomik açıdan olduğu kadar, tarihi, kültürel ve insani bağlar bakımından Türkiye için öncelik taşımaktadır. Çünkü Türkiye de bir Balkan ülkesidir. Tarihi sebeplerle Türkiye’nin Balkanlarda farklı bir konumu vardır.
Balkanlar, Türkiye’nin Batı ile irtibatını sağlayan tek kara bağlantısıdır.
Balkanlar, Türkiye üzerinden geçecek enerji nakil hatlarının transit güzergahıdır.
Balkanlar, ekonomik ilişkilerimiz açısından da önemli bir yere sahiptir.
Balkanlarda önemli bir Türk nüfusu yaşamaktadır.
Yugoslavya’nın dağılması sonucu eski Yugoslavya’dan 7 bağımsız devlet ortaya çıkmış, Balkanlar’daki tüm dengeler sarsılmış, istikrarsızlık bölgesel açıdan tehlikeli boyutlara ulaşmıştır.
Balkanlar, 1990’lı yıllarda savaşlara ve etnik temizliğe maruz kalmış, bugünkü barış ve istikrar ortamı ancak uluslararası müdahale sonunda sağlanabilmiştir. Balkanlar’da barış ve istikrarın korunması Türkiye için önemlidir.
Türkiye Balkanlar’daki özgün işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesi üzerinde önemle durmaktadır. İyi komşuluk ilişkileri ve bölgesel işbirliği kapsamında Türkiye’nin inisiyatifi ile gerçekleştirilen Türkiye-Hırvatistan-Bosna-Hersek ve Türkiye-Sırbistan-Bosna-Hersek üçlü danışma mekanizmaları oluşturulmuştur.
Bu işbirliği mekanizmaları ile bir yandan Bosna-Hersek’te barış, istikrar ve refahın pekiştirilmesine çalışılmakta, diğer yandan Balkanların daha istikrarlı hale gelmesine çaba gösterilmektedir.
24 Nisan 2010 tarihinde Türkiye- Bosna-Hersek-Sırbistan Devlet Başkanlarının katılımıyla İstanbul’da Üçlü Balkan Zirvesi gerçekleştirilmiş, savaştan bu yana Bosna Hersek ve Sırbistan liderlerini ilk defa biraya getiren Zirve’nin sonunda İstanbul Bildirisi yayınlanmıştır.
Üçlü Balkan Zirvesi’nin ikincisi 26 Nisan 2011 tarihinde Sırbistan’ın Karadordevo şehrinde düzenlenmiştir.
Türkiye, bölgede kalıcı barış ve istikrarın sağlanması bakımından tüm bölge ülkelerinin Avrupa ve Avrupa-Atlantik kurumlarına entegrasyonunun gerekli olduğu düşüncesiyle bölge ülkelerini bu doğrultuda desteklemeyi sürdürmektedir.
Türkiye, bölge ülkelerine, siyasi ilişkilerin dışındaki alanlarda da destek ve yardım sağlamaktadır.
Ekonomi, kültür, ortak tarihi miras, eğitim, askeri ve güvenlik gibi pek çok alanı kapsayan bu yardımlar ilgili devlet kurumları tarafından ikili anlaşmalar çerçevesinde ve dayanışma ruhu içerisinde gerçekleştirilmektedir.
Türkiye’nin, Balkan ülkeleriyle ikili ilişkileri bağımsızlık, egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı ve içişlerine karışmama ilkelerine üzerine kurulmuştur.
Balkan ülkelerinde akraba toplulukları yaşamakta, Türkiye’de de önemli miktarda balkan göçmeni bulunmaktadır. Bu sebeple Balkanlar’da ortaya çıkan siyasi ve ekonomik krizler, Türkiye’yi doğrudan etkilemektedir.
Uluslararası 6. Balkan Forumu’nun açılış konuşmasını yapan TASAM Başkanı Başkan Süleyman Şensoy bu konuya dikkate çekerek şunları söylemiştir:
“AB, Balkanlar’daki sorunlar karşında entegrasyon yoluyla insan ve mal hareketliliğini sağlayıp, çözülemeyen sınır sorunlarını geçişken sınırlar yoluyla çözmeyi hedeflemektedir. Temmuz 2013’te AB’ye üye olması beklenen – Hırvatistan dışındaki – diğer altı Balkan ülkesinin 2020’den önce üyeliğe hazır olamayacağı öngörülmektedir…
Birliğe adaylık statüsü kabul edilen Makedonya, Karadağ ve Sırbistan ile bu statüyü bekleyen Bosna-Hersek, Kosova ve Arnavutluk’un durumları, gerçekleştirecekleri reformlara ve AB standartlarına yaklaşmalarına bağlı olarak gelişecektir…
Bölge ülkeleri en azından AB ile müzakerelerinde ellerini güçlendirmek için bile olsa iç pazarlarını ve bölgesel ekonomik ilişkilerini geliştirmek durumundadırlar…Bu çerçevede Bölge ülkelerinin AB’ye alternatif değil ama tamamlayıcı/paralel bir ekonomik bütünleşme/iş birliği kurumsallaşmasını güçlendirmeleri Bölge ve AB için olumlu sonuçlar doğuracaktır.”
6. Uluslararası Balkan Forumu’nda 3 Mayıs’ta “Balkanların Ekonomik Entegrasyonu: Avrupa Ekonomik Yapısı ve Balkanlar” konulu oturumda yaptığım konuşmanın Anadolu Ajansı tarafından yayınlanan kısmından kısa bir özet aşağıdadır:
“Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadık Rıdvan Karluk, ‘Balkanların Avrupa Birliği ile entegrasyonu, Türkiye bakımından da önem taşımaktadır’ dedi. Karluk, 6. Uluslararası Balkan Forumu’nun, ‘Balkanlar’ın ekonomik entegrasyonu: Avrupa ekonomik yapısı ve Balkanlar’ konulu oturumunda yaptığı konuşmada, AB’nin kurulduktan sonra 7 genişlemeye şahit olduğunu, bu genişlemelerden ikisinin Balkanlar’a yönelik olduğunu söyledi.
Slovenya’nın 2004’te AB’ye üye olduğunu, Hırvatistan’ın da 1 Temmuz’da üye olacağını anımsatan Karluk, 6 Balkan ülkesinin de üyelik sürecinin devam ettiğini belirtti.
Türkiye açısından Balkanlar’ın önemine işaret eden Karluk, ‘Balkanlar, Türkiye için önemlidir. Çünkü Balkanlar’da Osmanlı İmparatorluğu uzun süre yer etmiştir. Balkanlar ile Türkiye arasında bir kara sınırı vardır. Ulaşım hatları açısından önemlidir. Balkanların AB ile entegrasyonu, Türkiye bakımından da önem taşımaktadır. Türkiye, Balkanlar’daki ülkelerin AB’ye girmelerine destek olmuştur. NATO üyeliği için de bu destek devam etmektedir’ diye konuştu.
‘Türkiye’nin AB’den dışlanması söz konusu değil’
Türkiye’nin Atatürk’ten bu yana batıya yönelen bir ülke olduğunu vurgulayan Karluk, 1960 ihtilalinden sonra iki hükümet dışındaki bütün hükümetlerin, programlarında AB ile entegrasyona yer verdiğini söyledi.
Türkiye’nin AB’ye üyelik hedefinde bir sapma olmadığını kaydeden Karluk, ‘Türkiye’nin AB’den dışlanması diye bir şey de söz konusu olamaz. Çünkü imzalanmış 2 anlaşma vardır. Bunlar uluslararası hukuk açısından tarafların uymaları gereken anlaşmalardır. Dolayısıyla bunlardan çıkabilmeniz için bu anlaşmaların karşılıklı irade ile ortadan kaldırılması gerekir. Diğer bir deyişle Türkiye’nin ve AB’nin, Gümrük Birliği’nden çıkarak bir serbest ticaret anlaşması şeklinde yeni bir düzenleme kurmaları gerekir’ ifadelerini kullandı.
‘AB dışında bir alternatif aramak doğru değil’
Türkiye’nin, Avrupa Konseyi üyesi 47 ülke içinde 7. büyük ekonomiye sahip olduğuna işaret eden Karluk, Türkiye’nin, AB ve dünyadaki krizlerden en az etkilenen ülke olduğunu söyledi.
Sadık Rıdvan Karluk, Türkiye’nin 2023 yılı içinde dünyanın 10. büyük ekonomisi arasına girme hedefine değinerek, Türkiye’nin, bölgesinde önemli bir güç olduğunu vurguladı.
Türkiye’nin Avrupa ile şu veya bu şekilde entegre olduğunu anlatan Karluk, ‘AB’nin dışında bir alternatif aramak da doğru değildir’ dedi. )